Boerderij in de Kerkstraat

Boerderij in de Kerkstraat

Kunt u zich voorstellen, dat het nog geen 100 jaar geleden is, dat de boerderij op de bovenstaande foto aan de Kerkstraat te Haren stond. En dat deze boerderij ooit de grootste boerderij van Haren was? En dat dat alles – om het wat extra spannend te maken – de schuld was van een overspelige pastor?

In 1341 overlijdt pastor Ciso in Haren. Een pastor behoort het celibaat in acht te nemen, maar Ciso heeft gewoon als gehuwd man in ontucht geleefd in de pastorie. Niemand die hem dat kwalijk neemt. Sterker nog, hij is een gewaardeerd man. Zijn zonen Johannes en Henricus vinden, dat voor zijn zaligheid gebeden moet worden. En wie kunnen dat beter doen dan de nonnen in klooster Yesse te Essen. De beide zoons regelen, dat zij een groot stuk grond van de kerk mogen schenken aan het klooster. In ruil daarvoor zullen de nonnen er dan met hun gebeden voor zorgen, dat het met vaders zaligheid goed komt. Zo raakt de kerk te Haren een groot stuk grond achter de kerk tot aan de Kromme Elleboog kwijt.

Na de verovering van Groningen door Maurits van Nassau in 1594 krijgt ook in onze provincie het protestantisme het voortouw. De kloosters worden geliquideerd en de landerijen en boerderijen van de kloosters worden eigendom van de provincie. Dat geldt ook voor de eigendommen van het klooster Yesse. De provincie verpacht de boerderijen. Deze pachters worden meijers genoemd. In 1732 heeft Henricus Teijsinga al deze zogenaamde provincielanden in Haren nauwkeurig in beeld gebracht. In totaal waren er toen 16 zogenaamde provincieplaatsen (boerderijen) met bijbehorend land. De plaats met het meeste land en de hoogste te betalen pacht, was de boerderij op het perceel achter de kerk te Haren.

Omstreeks 1700 zijn Hindrik Jans en Grietien Harmans meijers op de boerderij aan de Kerkstraat. Hun zonen voeren de achternaam Westerhoff. Een naam, die ze waarschijnlijk verkregen hebben van de eerste man van hun moeder. De boerderij blijft de gehele 18e eeuw in handen van de familie Westerhoff. In 1765 kopen zij de pacht van de provincie af en worden zij volledig eigenaar van de boerderij. Overigens betekent dit niet, dat de Westerhoffs ook werkelijk op de boerderij wonen. Zeer waarschijnlijk hebben zij een nieuwe boederij gebouwd op de hoek Rijksstraatweg/Meerweg. Vanaf 1773 wonen de Westerhoffs zelfs niet meer in Haren. Johannes Westerhoff, kleinzoon van de bovengenoemde Hindrik Jans en Grietien Harmans, woont dan op de Punt en zijn broer Frerick helemaal in Diever. De eigendommen in Haren worden verhuurd.

Van Johannes Westerhoff blijft één zoon in leven. Net als zijn vader wordt hij herbergier en tolgaarder op de Punt. Hij trouwt in 1786 met Hinderkien Eijtens van Wolde uit Haren, maar overlijdt binnen enige jaren daarna. Zijn weduwe trouwt vervolgens met Roelf Koops uit Vries. Samen met haar man keert ze terug naar Haren en wel naar de genoemde boerderij op de hoek Rijksstraatweg/Meerweg. Roelf Koops wordt in Haren al snel een belangrijk figuur als adjunct-maire, raadslid en assessor (wethouder). Tot de bezittingen van Roelf en Hinderkien behoort ook nog steeds de boerderij aan de Kerkstraat. Als Roelf Koops in 1849 overlijdt, verkopen zijn erfgenamen de boerderij aan de Kerkstraat aan grootgrondbezitter Johan Hendrik Quintus. Quintus laat de oude opstal afbreken en bouwt daar een boerderij met twee woningen voor in de plaats. Dit is de boerderij die op de foto staat. In 1888 verkopen de erfgenamen van Quintus de boerderij aan Hendrik Hendriks.

Intussen verandert in de Kerkstraat het nodige. De oude school achter de kerk wordt afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw met twee verdiepingen pal naast de boerderij van Hendrik Hendriks. Het hek van de school is op de foto goed te zien. Verderop aan de Kerkstraat heeft de Christelijk Afgescheidene Gemeente in 1852 een kerk gebouwd. Overigens ook op grond, die bij de schenking in 1341 behoorde. Deze kerk groeit snel en er wordt twee keer een nieuw kerkgebouw gebouwd. Steeds schuift de kerk daarbij een stukje op in westelijke richting. Hiervoor wordt telkens grond gekocht van de familie Hendriks.

Hendrik Hendriks overlijdt in 1906. Zijn 20 jaar jongere tweede vrouw Jantje Daling blijft met twee kinderen achter. Jantje hertrouwd in 1909 met Harmannus de Boer. Tot 1924 woont zij met haar gezin in de voorste helft van de boerderij. In het achterste gedeelte woont al vanaf 1880 de arbeider en doodgraver Geert Luiken (staat hij links op de foto?). In 1924 wordt de boerderij verkocht. De gemeente heeft het perceel van de boerderij nodig voor de bouw van een weer nieuwe school (het huidige Clockhuijs). Deze school wordt om de oude school heen gebouwd. Als de nieuwe school klaar is, kan de oude school worden afgebroken en ontstaat het aan de Kerkstraat gelegen schoolplein. De gronden ten oosten van de boerderij worden verkocht aan diverse particulieren. Deze realiseren vervolgens de bebouwing tot de Hortuslaan en aan de Hortuslaan. Ook de Hortuslaan wordt dan aangelegd.

De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 19 april 2017. 

 

Old Go

De Harense Historische Vereniging Old Go is opgericht in januari 2010 en houdt zich bezig met de geschiedenis van de voormalige gemeente Haren. De gemeente bestond uit de dorpen Haren, Glimmen, Onnen en Noordlaren en de buurtschappen Essen, Dilgt en Hemmen. Op 1 januari 2019 is de gemeente Haren in het kader van de gemeentelijke herindeling samengegaan met de gemeenten Groningen en Ten Boer. 

Gevarieerd aanbod

Lezingen en excursies

Organisatie Open Monumentendag 

Uitgave van Harens Old Goud, 2x per jaar, een tijdschrift met een breed aanbod van artikelen en oude foto's

Publicaties in Haren de Krant

Presentatie en promotie op evenementen.

Info-centrum

Kom eens langs in het Info-centrum van Old Go! Elke eerste donderdag van de maand kunt u van 14.00 tot 16.00 uur bij ons terecht voor inzage in ons archief. We hebben een luisterend oor voor uw (oude) verhalen met of zonder foto’s. Voor vragen en informatie kunt u mailen naar info@oldgo.nl. Het adres is: Oude Brinkweg 12A, Haren; de trap op naar boven.   

Contact

Wilt u lid worden?  Zie ons aanmeldingsformulier. 

Heeft u een algemene vraag of opmerking:  info@oldgo.nl

Wilt u een artikel of foto's aanbieden voor Harens Old Goud: redactie@oldgo.nl