Bedrijvigheid in Haren - van omstreeks 1800 tot 2000
Drs. M. Goslinga
Harener Historische Reeks nr 14, Haren 2008
Boomker Haren BV
ISBN 978-90-71809-80-4
Tot stand gekomen met financiële steun van het departement Groningen-Haren van de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen, ABN-AMRO Haren en de gemeente Haren
De gemeente Haren stond lange tijd bekend als forensengemeente. Toch is de gemeente geen slaapgemeente, maar een gemeente vol activiteit en bedrijvigheid. De basis van de bedrijvigheid in de gemeente ligt bij het boerenbedrijf. Daar start de schrijver dan ook zijn bespreking. Aanvankelijk is er sprake van een traditionele boerengemeenschap. Snelle ontwikkelingen in de periode 1890-1910 brengen daarin verandering. Er komen meer kleine boeren, er is een toename van de veeteelt ten koste van de landbouw, het gebruik van kunstmest doet zijn intrede en er ontstaan landbouwverenigingen, boerenleenbanken en vier zuivelfabrieken. Naast de landbouw is er de middenstand. Met de groei van de bevolking neemt het aantal middenstanders snel toe en er ontstaan ook enige fabrieken, zoals een vleeswarenfabriek, een hoefijzerfabriek en cichoreifabrieken.
Veel bedrijvigheid in de gemeente had en heeft te maken met het vervoer. Langs de oude routes van de stad Groningen naar het oosten kwamen in Haren herbergen te staan. Hier kon de nacht worden doorgebracht en konden paarden worden verwisseld. Er was ook vervoer over water. Haren en Noordlaren hadden een eigen haven. De aanleg van de spoorlijn van Groningen naar Zwolle in 1870 bracht nieuwe bedrijvigheid. Zeker toen bij Onnen een groot rangeerterrein werd aangelegd. Nu is de lijnwerkplaats, waar het onderhoud van treinstellen plaats vindt, nog een belangrijke industrie binnen de gemeente.
Vanaf 1900 neemt het toerisme sterk toe. Haren is met de trein en paardentram goed bereikbaar. Ook het Paterswoldsemeer trekt veel bezoekers en dat leidt uiteraard tot veel bedrijvigheid.
De groei van het aantal inwoners van het dorp Haren biedt kansen voor de middenstand. Het centrum van Haren groeit uit tot een winkelcentrum met een regionale uitstraling.