Grote delen van het archief van de voormalige gemeente Haren zijn terug te vinden op internet.
Deze informatie komt uit het politiereglement van 1864, zo’n 150 jaar geleden.
In hoofdstuk III worden de aard en de duur van persoonlijke diensten waartoe ingezetenen volgens wetgeving kunnen worden opgeroepen genoemd:
-bij brand en brandgevaar
-bij dijkdoorbraak of overstroming of gevaar daarvan
-zamenscholing (spelling 1864) of oproer of gevaar van het laatste
-versperring van wegen en wateren
-te houden nachtwachten bij toerbeurten
-het doen van verpligte (spelling 1864) nabuurdiensten
-het doen van boer-werken waar die gebruikelijk zijn.
De oproeping wordt gedaan door het kleppen van de klok en geldt voor mannen van 18-65 jaar.
De eerste vier diensten zijn niet afkoopbaar of door plaatsvervanging te regelen, voor de laatste drie diensten is er wel een plaatsvervanging geregeld.
Het niet nakomen van de verpligting wordt gestraft met een boete 10-25 gulden of 1-3 dagen gevangenisstraf.
Iets meer over de nabuurschappen en nabuurpligten.
Iedere wijk, er zijn er 3, in de gemeente is in afdelingen verdeeld, elk aangeduid met een hoofdletter, en zo’n afdeling, in totaal gaat het om 13 stuks, is een op zichzelf staande nabuurschap die een wijk- of buurtmeester hebben die door het gemeentebestuur aangesteld wordt en die toeziet op de naleving en uitvoering van de pligten. Onder die nabuurpligten wordt verstaan het verlenen van persoonlijke hulp en bijstand door ingezetenen onderling, bij sterfgevallen, in nood en dergelijke omstandigheden.
In het reglement wordt uitgebreid beschreven welke personen ‘nabuur’ zijn en in welke volgorde. En los van de bepaling dat alleen mannen deze pligt hebben wordt er voor de vrouw in barensnood een uitzondering gemaakt, vier naburige gehuwde vrouwen of weduwen zijn verpligt om haar bij te staan.
Vroeger was alles beter verzuchten oudere mensen vaak, dat is maar ten dele waar maar dit reglement laat een grotere betrokkenheid op elkaar, al dan niet bij wet ‘afgedwongen’, zien dan vandaag de dag het geval is.
Gertjan Hakkaart voor de Harense Historische Vereniging Old Go
Dit artikel is geplaatst in Haren de Krant augustus 2022.