Straatnamen in Tuindorp

In deze rubriek is vaker over Tuindorp geschreven: ontstaansgeschiedenis, beroepen van vroege bewoners-allen gelieerd aan het spoorwegemplacement Onnen, huizenbouw,  bijzondere nummering van die huizen, enz.


De huidige straatnamen in Tuindorp zijn ontstaan in 1952 op voorstel van B&W. Na een uitgebreide bespreking in de raadsvergadering 15 september 1951 en na enige wijzigingen goed  bevonden waarbij elke straat een eigen huisnummering kreeg. Motivatie van B&W was dat het voor degene die niet heel goed in Tuindorp bekend was zeer moeilijk was om een bepaald huisnummer te vinden omdat de verschillende wegen en paden geen afzonderlijke namen hadden, de nummering 1 tot 132 was kriskras verdeeld afhankelijk van de bouwdatum. Postadres van de huidige Mezenlaan 4, 9753HX  Haren luidde toen Tuindorp 26. Post werd toen vaker (6x per week, 2x per dag) én op het juiste adres, bezorgd door slechts één postbedrijf, de PTT. B&W stelde de volgende namen voor: Waterhuizerweg, Tuindorpweg, Vijverpad en Middenpad. De uitleg was bij Spoorlaan (omdat Tuindorp een schepping is van de Staatsspoorwegen), Blekenweg (heette vroeger in de volksmond Blaiken<Gronings voor bosbessen>steeg vanwege de vele bosbessenstruiken die er vroeger stonden) en Lijsterweg en Eksterlaan (vanwege de volgens het college veel voorkomende vogels in de omgeving).


De gemeenteraad kwam met een aantal opmerkingen.
Omdat men er van uitging dat Tuindorp als ‘plaatsnaam’ zou blijven voortbestaan vond men Tuindorpweg, nr. zoveel te Tuindorp wat te veel van het goede en stelde Meidoornlaan voor vanwege de vele meidoorns die er stonden. Een niet Gronings raadslid vond Blekenweg ongepast en stelde Eikenweg voor.
De ekster kwam heel weinig in Tuindorp voor. Vanwege de ‘schadelijkheid’ werden ze gevangen en voor een gulden verkocht. Daarom werd als alternatief Vinken- of Mezenlaan genoemd.


Oudere inwoners van Tuindorp zagen graag wat geschiedenis vernoemd en dachten hierbij aan de plek waar rond de eeuwwisseling (1900) professor Middendorp gewoond had : Professorsbos of Middendorplaan. B&W antwoordde dat met een beetje ‘fantasie’ het Middenpad als een soort eerbetoon aan bovengenoemde professor kon worden beschouwd hoewel hij eigenlijk heel weinig voor Haren betekend had.
Na stemming werd alleen de Eksterlaan vervangen door Mezenlaan en zou de ‘plaatsnaam’ Tuindorp vervangen worden door Haren, hoewel de PTT nog jaren bleef bezorgen op Mezenlaan 4 te Tuindorp.

GertJan Hakkaart 

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant januari 2025

Van kerk, station, werkplaats, tehuis, kapel naar kerk

Toen de aarde nog vrijwel woest en ledig was tussen Haren en Noordlaren gingen de gelovigen naar de Katholieke Bartholomeüskerk in Noordlaren. Na 1600 werd die een Hervormde kerk en het interieur witgekalkt. Naast de kerk is uit die tijd overgebleven het eeuwenoude Kerckepad Glimmen - Noordlaren, het verlengde van de Oude Schoolweg, over de Glimmer Es. Vanwege de vooral vroegere band met deze kerk zijn veel Glimmenaren in Noordlaren begraven. Na de Afscheiding in 1834 kwam uit de Hervormde kerk een Gereformeerde kerk voort, door Hendrik de Cock, toen dominee in Ulrum en daarvoor in Noordlaren (1827 - 1829). We springen naar het begin van de 20ste eeuw. De bevolking groeide en men ging kerken in Glimmen zelf.
Kapel
De Hervormden bleven lange tijd naar Noordlaren gaan, maar hielden in de eerste helft van de twintigste eeuw ook diensten in Huize Weltevreden en De Kooikamp in Glimmen. In 1950 kwam er een kapel achter het huis van aannemer Groeneveld, Rijksstraatweg 96, Glimmen, die grond hiervoor verkocht ter hoogte van ongeveer Beukenlaan 61. De kapel kwam als houten bouwpakket van Schiermonnikoog. Het diende daar in de Tweede Wereldoorlog als barak voor soldaten en bunkerbouwers. De fundering werd van steen. Vrijwilligers verrichtten de bouw. Het enige pad om er vroeger te komen ligt er nog, het Kerkepad, parallel aan de Meidoornlaan. De kerkklok werd elke zaterdagmiddag alvast geluid voor de dienst op zondag: kom kom. De kapel is in 2006 gesloopt en afgevoerd naar de stort. De klok is op de Trefpuntkerk gezet.
Gereformeerde kerk
De Gereformeerden kerkten lange tijd in Haren en later in de werkplaats van timmerbedrijf Venema, Rijksstraatweg 26 (ongeveer tussen 1920 en 1950), Glimmen. Ook werden wel diensten gehouden in het stationsgebouw De Punt en in de Christelijk Nationale School (nu Quintusschool). De stoelen stonden voor en na de dienst, net als in de timmerwerkplaats, op zolder. De Gereformeerde architect Egbert Reitsma (1892 - 1976), wonende in Glimmen, ontwierp in 1949 de Gereformeerde kerk aan de Nieuwe Schoolweg 5, Glimmen. Reitsma, geassisteerd door zijn zoon Lammert, gebruikte daarvoor zijn kenmerkende steen uit Kerkdriel.
Samen
Sinds 2005 vormen de Hervormden en de Gereformeerden weer één kerkgemeenschap. De diensten zijn in de voormalige Gereformeerde kerk: de Trefpuntkerk.

1200Nieuwe Schoolweg 5 Geref Kerk 003

Henk Bakker

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant december 2024

Weinig bleef de zusters van Yesse bespaard…

In 1423 sloot ‘Yesse’ zich aan bij de zogeheten Colligatie van Sibculo. In Sibculo, een dorp onder de rook van Hardenberg (Ov.) werd in 1406 een klooster gesticht door een aantal ‘Broeders des Gemenen Levens’, met andere woorden het waren Moderne Devoten. Deze beweging ontstond in Deventer, de naam die erbij hoort is die van Geert Grote. Hij vond onder meer dat de preek van de priester in de volkstaal uitgesproken moest worden en dat ‘gewone’ mensen onderwijs moesten krijgen. De Colligatie werd in 1418 door drie kloosters gesticht, Yesse was het eerste klooster dat zich daarna aansloot.

In hoeverre dat vrijwillig was? Rond 1400 beleefde het kloosterleven in Noordwest Europa een dieptepunt, kloosterlingen hielden zich slecht aan (in Yesses geval) de Regel van Benedictus. Abt Boyng van Menterne, aanwezig bij de stichting van de Colligatie, moest de afgedwaalde kloosters tot de orde roepen, hetgeen leidde tot de aansluiting bij Sibculo. Aan ene kant betekende dat terug naar de basis, de armoedegelofte was vaak het breekpunt. Maar de opener houding van de Moderne Devoten paste niet bij de cisterciënzers, die na 1423 juist terug moesten achter (of in) het slot.

In de 16e eeuw verging het veel kloosters slecht in de aanloop naar wat later de Reformatie zou heten, in Groningen de Reductie (1594). Het lijkt er echter op, dat Yesse zich in religieuze zin goed gehandhaafd heeft: in de tweede helft van de 16e eeuw wordt nog gesproken van ‘een schoon en vroom klooster’. Denkbaar is dat de aansluiting bij Sibculo hier een rol in heeft gespeeld.

Het wereldlijke geweld kreeg na 1500 de overhand, in elk geval in Yesse. Soldaten die Groningen over de Hondsrug naderden, betrokken regelmatig het klooster in de aanloop naar een aanval op de stad. De zusters vluchtten in 1589 naar hun Refugium vlak achter de Herepoort, waar ze in 1594 werden beschoten door mogelijk te Yesse ingekwartierde Schotse soldaten.

Stel je dit eens voor: hoe wrang kan het zijn?

Afb. Oorkonde waarin abt Johannes van Citeaux de keuze van de zusters steunt (1483)

Annemiek Bos

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant november 2024

De consistorie van de Dorpskerk

De Dorpskerk van Haren bestaat uit de toren, het schip en het koor en uit nog een bouwdeel, dat in beschrijving en bespreking steeds een beetje onderbelicht is: de Consistorie. Tijd omdat te veranderen. Het bouwdeel is gebouwd in de tijd dat de Kerkenraad van de Hervormde gemeente en het College van Kerkvoogden en Notabelen meer ruimte nodig had om te vergaderen, toen Ons Centrum nog niet bestond.

Daarvoor werd er steeds of bij een van de kerkvoogden of notabelen vergaderd, zo groot was die groep niet. Maar de kerkenraad werd steeds talrijker en het vergaderen bij de predikant thuis kon niet langer, sinds de pastorie was verdwenen bij de aanleg van het nieuwe kerkhof aan de Kerkstraat rond 1850.

Er werd naar oplossingen gezocht en ook gevonden, een consistorie aan de kerk en het koor vast, met een aparte ingang, een vergadergebouw met een zolder waar de administratie kon worden opgeborgen. Een architect werd gezocht en gevonden in de persoon van een bouwkundig medewerker van de gemeente Groningen, de heer Nicolaas Willem Lit, een onderwijzerszoon, geboren in Veenendaal in 1833, overleden in Groningen in 1907. In 1861 trouwde hij met een dochter van een graanhandelaar uit Utrecht. Hij was opzichter van stadswerken, ambachtsschoolleraar en architect te Groningen. Van zijn hand zijn enkele bouwwerken bekend, o.a. het inmiddels verdwenen gebouw, de Loge van de vrijmetselaars aan de Turfsingel, dat hij ontwierp samen met J.A. Mulock Houwer en G. Nijhuis en de verbouwde Hervormde kerk te Warffum.

Het gebouw of consistorie bestaat uit een vergaderruimte, met een toilet en een keukentje en is een aantal jaren geleden opnieuw ingericht. Tijdens of na de oorlog werd de ruimte ook gebruikt als klaslokaal omdat de Duitse of Canadese troepen de school hadden gevorderd. Ongetwijfeld zullen er Harenaars zijn die nog les hebben gehad in de consistorie. Hoewel het gebouw niet erg goed past bij koor en schip is het functioneel in gebruik. Omdat gas en elektra en verlichting nog niet gemeengoed waren, zijn grote ramen toegepast en de detaillering van de bovenzijde van de ramen kan geslaagd genoemd worden.

Gebruik is gemaakt van Wikipedia, de vrije encyclopedie.

Roelof van Wijk 

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant oktober 2024

 

Subcategorieën

Old Go

De Harense Historische Vereniging Old Go is opgericht in januari 2010 en houdt zich bezig met de geschiedenis van de voormalige gemeente Haren. De gemeente bestond uit de dorpen Haren, Glimmen, Onnen en Noordlaren en de buurtschappen Essen, Dilgt en Hemmen. Op 1 januari 2019 is de gemeente Haren in het kader van de gemeentelijke herindeling samengegaan met de gemeenten Groningen en Ten Boer. 

Gevarieerd aanbod

Lezingen en excursies

Organisatie Open Monumentendag 

Uitgave van Harens Old Goud, 2x per jaar, een tijdschrift met een breed aanbod van artikelen en oude foto's

Publicaties in Haren de Krant

Presentatie en promotie op evenementen.

Info-centrum

Kom eens langs in het Info-centrum van Old Go! Elke eerste donderdag van de maand kunt u van 14.00 tot 16.00 uur bij ons terecht voor inzage in ons archief. We hebben een luisterend oor voor uw (oude) verhalen met of zonder foto’s. Voor vragen en informatie kunt u mailen naar info@oldgo.nl. Het adres is: Oude Brinkweg 12A, Haren; de trap op naar boven.   

Contact

Wilt u lid worden?  Zie ons aanmeldingsformulier. 

Heeft u een algemene vraag of opmerking:  info@oldgo.nl

Wilt u een artikel of foto's aanbieden voor Harens Old Goud: redactie@oldgo.nl