Op 1 mei 1934 verhuisden de eerste bewoners van huize Avondrust aan de Korreweg naar huize Avondlicht aan de Dilgtweg. Men was tot het inzicht gekomen dat “massale koude verzorging, een opeenhooping van oude menschen in grootte ongezellige ruimten, veelal in uniforme kleding” de individuele mens tekort deed. Daarom werd in Haren acht hectare grond gekocht (grond was goedkoop in Haren) en werd Avondlicht gebouwd volgens de nieuwste inzichten. Hoewel het gebouw nog lang niet bewoonbaar was, inrichting, personeelsbezetting en werkverdeling waren nog niet op orde, ging de verhuizing toch door omdat Avondrust al werd afgebroken i.v.m. het uitbreidingsplan van Groningen.
Op 3 november 1934 werd Avondlicht officieel geopend. Het eerste lustrum werd sober gevierd omdat op 28 augustus 1939 de mobilisatie werd afgekondigd. Op 10 mei 1940 raakte Nederland betrokken bij de oorlog.

Men probeerde zo goed mogelijk de oorlog door te komen. Maar de moeilijkheden stegen bij de dag in verband met voedsel- en kolenvoorziening, luchtbeschermings- en verduisteringsmaatregelen, prijsstijgingen, verscherpte distributiemaatregelen en verzendmogelijkheden. De was moest daarom intern gedaan worden terwijl er een personeelstekort was, mannen werden opgeroepen voor het leger, om voor de Duitsers te werken of doken onder. Financiële moeilijkheden omdat bank en giro geblokkeerd werden en leveranciers contante betaling eisten. Avondlicht had geen contant geld. De wandeltuin werd groentetuin. Een welkome aanvulling omdat groente niet altijd voldoende te krijgen was. Voor de slacht hield men varkens. Begin 1944 kreeg Avondlicht een boete omdat het toegestane elektriciteitsrantsoen was overschreden.

Na de vordering van het blindeninstituut in maart 1944 leek het erop dat Avondlicht een noodziekenhuis zou worden, maar dat gebeurde niet. Op 12 september 1944 ’s avonds om 9 uur werden gebouw en inventaris gevorderd. Het gebouw moest snel worden ontruimd. Door onderhandelingen werd bereikt dat alleen de linkervleugel en de hal binnen 24 uur overgedragen moesten worden, en later de personeelsafdeling, de kerkzaal en een deel van de ziekenzaal. Een aantal inwoners ging naar familie. De meesten bleven en moesten kamers delen.

Avondlicht was na de bevrijding weer snel op orde. De schade viel mee. De gevangen genomen NSB-vrouwen hadden het bezette gedeelte van het gebouw bezemschoon gemaakt; schilders, stukadoors en behangers deden de rest.

Hermien Noordhoff

Foto: Avondlicht met op de achtergrond de Dilgtweg omstreeks 1950,

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant juni 2024

Riolering
Vanaf 1948 wilde de voormalige gemeente Haren in Glimmen actie ondernemen tegen de vervuiling van sloten en grondwater door geloosd afvalwater van huishoudens en zuivelfabriek De Toekomst. Ook moest het winnen van drinkwater door het waterleidingbedrijf De Punt veilig blijven.

Gekozen werd voor een riool dat het afvalwater in dezelfde leiding afvoert, geen aparte voor regen- en afvalwater. Er 'mag geen water uit de riolering in de polder worden geloosd. Zuivering is voorshands niet nodig bij afvoer naar openbaar water.' Lees: Drentse A. Het is de gemeente onduidelijk of de A 'ongezuiverd rioolwater zou mogen ontvangen'. Vanwege het asfalteren van en ter voorkoming dat de Rijksstraatweg weer opgebroken moest worden, worden in 1959 alvast delen van het riool aangelegd.

Zuiveringsinstallatie Nieuwe Kampsteeg
In 1949 komt de gemeente-architect met een nieuw ontwerp voor mechanische reiniging van het rioolwater. Het 'verloren stukje terrein' tussen Nieuwe Kampsteeg 14 en 20 is 'uitermate geschikt', wordt aangekocht en de bouw goedgekeurd door de gemeenteraad (januari 1958) en de provincie (maart 1959). Aangezien de zuiveringstechnieken veranderden, het terrein moeilijk vergroot kon worden en dan te dicht bij woningen zou komen liggen, het aantal inwoners van Glimmen zou stijgen en de Provinciale Planologische Dienst het eigenlijk geen geweldige plek vond, verdween het plan blijkbaar in de ijskast.

Zuiveringsinstallatie Oosterbroekweg

Na jaren van twijfel en andere zienswijzen werd in 1961 eindelijk doorgepakt. Er kwam het raadsbesluit om een ander perceel aan te kopen en wel aan de Oosterbroekweg, langs de Drentse A om daar een zuiveringsinstallatie te bouwen. 'Keurig verscholen achter de Glimmer bossen,' vermeldt het Nieuwsblad van het Noorden en door de toen aangeplante bossage. Zie afbeelding. Uiteindelijk wordt het, volgens het NvhN 'een Pasveer-installatie, gebaseerd op het vereenvoudigd idee van een biologische reiniging'. Het gezuiverde water wordt in de A geloosd. Het achtergebleven slib is mest voor de plantsoenen en kwekerijen. Een aangebrachte rode lamp, die tot in Haren te zien is, meldt storingen.

Emmink en Emmerich te Noorderhoogebrug krijgen in 1963 de bouwopdracht voor ongeveer twee ton.
In 1964 is het klaar. Omstreeks 1996/1997 is de zuiveringsinstallatie gesloten en het riool aangesloten op die van Eelde.

Henk Bakker

Gebruikte bronnen: Groninger Archief en Delpher

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant mei 2024

Het is geen voor de hand liggende combinatie, een middeleeuws klooster en een burgemeester die dit jaar (op 19 april) precies 100 jaar geleden overleed.

Maar als je zoals ik voortdurend op zoek bent naar verhalen over het voormalig Harens klooster Yesse (Essen), dan kijk je soms te ver. Dichtbij is er ook altijd wel wat.

Jaren geleden deed ik eens mee aan een rondleiding over dit kerkhof en hoorde daar het bijzondere verhaal over het afscheid van burgemeester Van Ketwich Verschuur van Groningen, in 1924. De burgemeester zou zelf het Esserveld openen en vroeg zich, vermoedelijk tijdens voorbereidingen, volgens het verhaal hardop af wie als eerste daar begraven zou worden. Niet lang daarna werd hij dat zelf, nadat hij plotseling tijdens zijn werk op kantoor in zijn stoel was overleden. Hoe bizar kan het gaan. Overigens was het kerkhof toen nog niet officieel geopend.

Inmiddels was mij ook duidelijk geworden dat het grondgebied van het Esserveld ooit kloostergrond was. Kortgeleden verzorgde Adrie van der Laan de jaarlijkse Kloosterlezing over een Yesser handschrift dat in Groningen weer aandacht kreeg door Prof. Dr. J.J. (Jos) Hermans. Ook hij ligt begraven op ditzelfde Esserveld.

En om nu alle mogelijke verwarring even voor te zijn: Evert van Ketwich Verschuur was burgemeester van Groningen van 1917 tot 1924, hij stierf op de leeftijd van 45 jaar. Zijn zoon Frank Willem zou, nadat hij enkele jaren in Kamp Vught gevangen had gezeten, in 1947 benoemd worden tot burgemeester van Haren. Hij bekleedde deze functie tot zijn pensioen in 1974.

De nonnen konden dit nooit weten, maar omgekeerd zullen we ook nooit weten of de burgemeesters ooit geweten hebben dat vader Evert in kloostergrond zou rusten…

Annemiek Bos

Foto: Beeldbank Groningen
Begrafenis Evert van Ketwich Verschuur, Esserveld, 1924

Dit artikel is verschenen in Haren de Krant april 2024

Huize De Kooikamp aan de Rijkstraatweg 15 te Glimmen. Het huis is als villa met koetshuis ontworpen door architect (vaker aangeduid als JP) Johannes Pieter Hazeu uit Groningen en in 1894 gebouwd door aannemer Nieland uit Wirdum voor 11.600 gulden in opdracht van de familie Hesselink. Het huis lijkt veel op dat van de familie Sormani: het al lang verdwenen Rezzago dat ten noorden van Haren aan de Rijksstraatweg (nr. 115) was gebouwd: een laag deel als woonkamers en suite en gang en een hoog deel als verzameling van keuken , slaapkamers, badkamer,  toilet etc.

De bewoners, Reinier Hesselink en zijn vrouw Jeichien Sissingh, waren in 1894 gehuwd en zijn moeder mw. Hesselink-Bakker woonde bij hen in tot zij in 1896 overleed. Het echtpaar kreeg drie kinderen Mattheus (1895 ), Egbert Mattheus (1897) en Matthias Jan (1901-1965).  Matthias Jan studeerde voor arts, de beide andere zoons hadden geen beroep, maar zij werden landeigenaar of koopman genoemd. Reinier overleed in 1922, oud 65 jaar en Jeichien Sissingh in 1937, oud 71 jaar.

Voor het gezin werd het beheer na 1922 moeilijker, de moeder verkocht 150 gerooide bomen, kondigde de verkoop van 200 dennen aan, een kamp land achter Kooikamp kwam al in 1923 te huur. In augustus 1937 werd de villa De Kooikamp met een aantal landerijen in het openbaar verkocht, dhr. Anton Korteweg uit den Haag, studeerde voor arts te Groningen, woonde eerst in Huize Sonnenvanck in Groningen, en was tijdens zijn studie een verdienstelijk rallychauffeur. Hij huwde een dochter van W. A. Scholten. Hij moest in de oorlog de villa verlaten omdat het Duitse leger het vorderde.  Na de oorlog werd de villa nog een tijdlang door het Canadese leger gebruikt.

 Daarna kwam het in bezit van de Stichting Groningse Kindertehuizen en gebruikt worden voor opvang van jongens , voogdijkinderen, later opgenomen in de  landelijke stichting ‘De Opbouw’ in Utrecht. In 1946 werd het huis verbouwd, terras werd een serre , de verdieping boven de woonkamers werd een slaapzaal.

Op de vijver achter Voorveld werden in de winter schaatswedstrijden georganiseerd en zondags werd voor de jongens en het personeel een kerkdienst uitgaande van de hervormde gemeente Glimmen-Noordlaren georganiseerd.

In 1969 werd voor ‘De Opbouw’ door een architectenbureau uit Apeldoorn een plan ontwikkeld om de Kooikamp om te bouwen tot een grotere instelling, daarvoor zouden er paviljoens achter de villa gebouwd worden. Het plan werd door de provinciale schoonheidscommissie negatief beoordeeld en uiteindelijk is het jongenstehuis in de Kooikamp opgeheven.  

Er zijn berichten van jongens, die kattenkwaad uithaalden, soms ook wapens en munitie uit de grond opdoken, die waarschijnlijk door de Duitse troepen waren achtergelaten. Uit de berichten in het Harener Weekblad en Haren de Krant, Glimmerlei en het Nieuwsblad van het Noorden is genoegzaam bekend over het huis gedurende de jaren 1946-1969.

In 1973 heeft de familie J. van Splunder de villa als een woonhuis  gekocht. 

 Roelof van Wijk  

 Het artikel is in maart 2024 verschenen in Haren de Krant