Het thema van de Open Monumentendag van 2022 is 'duurzaamheid'. In dit kader bood Old Go een wandeling aan door het Noordlaarderbos, en een door het Quintusbos. Het lijkt een modern thema, maar ook in 1912 had men het hierover.
Aan het einde van de negentiende eeuw kwam het dagtoerisme vanuit Groningen naar Appelbergen op gang. Het gebied was goed bereikbaar, met de trein via een station in Glimmen, met de tram, met de fiets terwijl het ook niet meer dan twee uur lopen was. Met de komst van kunstmest waren de woeste gronden niet langer nodig voor de schapenmest en ze werden op grote schaal met bomen beplant. Appelbergen was een laatste restant als écht' heideveld, met grote vochtige stukken als het Groote Veen. Ook Appelbergen veranderde geleidelijk van karakter: was eerder de begroeiing laag, nu er geen schapen meer graasden konden de zaailingen van den en eik uitgroeien tot verspreide bomen.
In de opkomstjaren van de natuurbescherming stelde een betrokken spreker in 1912 op een vergadering van De Centrale een punt aan de orde: Gronings natuurschoon en hoe dit te bewaren. Veel is al verloren gegaan. De stedelingen zijn afhankelijk van de welwillendheid van landgoedeigenaren die hun terrein openstellen, maar dat kan veranderen, een bordje 'verboden toegang' kan zomaar verschijnen, wilde terreinen kunnen gecultiveerd worden. 'Hoelang zullen de Appelbergen nog vrij zijn? Moeten we niet overgaan tot aankoop en beheer, zoals het aanleggen van een fietspad?
Zover is het niet gekomen. In 1915, midden in de eerste wereldoorlog, heeft Defensie het terrein aangekocht als oefenterrein voor het Groningse garnizoen. Sommige eigenaren wilden meewerken, andere werden desnoods onteigend. Appelbergen is gebruikt voor oefeningen kaartlezen, niet voor zware oefeningen. Anders dan gevreesd bleef het gebied meestal openbaar toegankelijk zoals blijkt uit de aanwezigheid van een kiosk in 1920.
Ergens in de negentiger jaren is het terrein overgegaan van Defensie naar Staatsbosbeheer.
Ingrid Smit voor de Harense Historische Vereniging Old Go
Dit artikel is geplaatst in Haren de Krant september 2022.