Petrus van Oeckelen komt in 1810 op 18-jarige leeftijd van Breda naar Groningen. Hij wordt dan aangesteld als stadsbeiaardier van de Martinitoren. Zijn vader is in Breda fabrikant van muziekinstrumenten waaronder orgels en de jonge Petrus gaat zich in Groningen ook bekwamen in dat vak. Op 30 juni 1825 treedt hij te Groningen in het huwelijk met Joanna Maria Theresia Auwerda.
In diverse publicaties (bijvoorbeeld op Wikipedia) wordt vermeld dat Petrus van Oeckelen in 1837 het bedrijf overneemt van de orgelmaker Johannes Wilhelmus Timpe in Groningen en zich in datzelfde jaar vestigt te Harenermolen. Alwaar hij op een perceel grond, dat kort daarvoor nog eigendom was van Carel Willem Hendrik Haack, een huis had gebouwd, dat naar de vroegere eigenaar ‘Haacksbergen’ werd genoemd.
Er is aanleiding om bij dat jaar 1837 enige vraagtekens te plaatsen. In ieder geval was Petrus van Oeckelen al eerder actief in Harenermolen en dat in een geheel andere rol dan die van bouwer van orgels. Op 17 augustus 1829 vraagt de burgemeester van Haren aan Jannes Ottes Hoenderken te Noordlaren advies over het verzoek van Petrus van Oeckelen “dat aan hem mogt worden afgestaan tegen billijke schadeloosstelling omstreeks 10 bunders heideveld van de marktgenoten van Noordlaren, teneinde zijn proeve, bij de Harenermolen genomen, verder te kunnen volbrengen”. Petrus van Oeckelen is dan blijkbaar van mening, dat hij een nieuwe methode heeft ontdekt om de heide te ontginnen. Overigens voelen de markegenoten van Glimmen er niets voor om heidegrond aan Van Oeckelen af te staan en wel “Omdat zoodanige grond als Van Oeckelen verlangt, dienen moet om aan de geringe ingezetenen van Noordlaren op te leveren de nodige huisbrand, namelijk heischalen en omdat in regenachtige zomers, hoedanigen de twee laatsten geweest zijn, en de lage weiden overstroomd worden, het vee van velen der ingezetenen van Noordlaren zijn voedsel moet zoeken op de heidegronden”. Toch lijkt er nog een opening voor Van Oeckelen als Hoenderken aan de burgemeester meldt, dat “een notabele ingezetene van Noordlaren, die belang stelt in de voortzetting der proeven, die de heer Van Oeckelen reeds genomen heeft, vaardig is, om een gedeelte van zijn eigen grond daartoe af te staan”. Is die notabele Carel Willem Haack en is dit de reden voor de komst van Van Oeckelen naar Harenermolen? Het zou een verklaring zijn voor de toch wel vreemde locatie voor de vestiging van een orgelfabriek.
De genoemde proeven zullen stellig ook aanleiding geweest zijn voor een volgend stuk gedateerd juli 1833, dat we in het archief van de gemeente Haren aantreffen. P. van Oeckelen, componist, wonende te Groningen, verzoekt daarin een schuurtje te mogen bouwen op zijn eigen grond “op eenen korten afstand achter den ouden zoogenaamde Haardermolen en op eene afstand van meer dan tien Nederlandsche ellen van de straatweg”. Het gemeentebestuur overweegt dat dit schuurtje zal dienen “tot een bergplaats zijner benodigde gereedschappen en vrugten voor en van den veldarbeid” en verklaart tegen de bouw geen bezwaar te hebben. Vervolgens zie we dan in de kadastrale registratie van 1834 dat Van Oeckelen geen schuurtje bouwt maar een geheel huis. Hoe dat precies gegaan is, is me nog onduidelijk. Voor de financiering van de koop van de grond en de bouw van de woning leent Petrus van Oeckelen in december 1833 f.700,- van de heer Abraham Hesselink te Sneek.
Na 1834 vinden we Van Oeckelen vooral terug als orgelbouwer. Overigens meldt de burgemeester van Haren in een rapportage over 1843 nog wel “dat de heer Van Oeckelen op de Punt zich ook met land ontginnen bezig houdt, doch dat ik in het archief der gemeente niet heb kunnen opsporen, dat hij daarvan behoorlijk aangifte heeft gedaan”. Mogelijk heeft het opgeven van de ambitie uit te groeien tot een vernieuwende landontginner wel te maken met een gewenste verhuizing in de winter van 1849. Van Oeckelen biedt dat zijn huis te koop aan, maar waarschijnlijk zijn er geen kopers. Hij blijft dus ‘veroordeeld’ tot een langer verblijf in Harenermolen en tot het vandaar heen en weer rijden naar de stad Groningen. Dat zoiets niet zonder risico’s is blijkt in juni van datzelfde jaar. We lezen daarover in de Groninger Courant van 12 juni 1849: “De heer P. van Oeckelen, zaterdagavond omstreeks 10 uur met zijne familie in eenen wagen met twee paarden bespannen van deze stad huiswaarts keerende, zijnde woonachtig achter Haren, werden diens paarden op de groote brug bij Helpman eensklaps tot staan gebragt door twee personen, welke met hunne stokken deze dieren ieder een slag voor het hoofd toebragten. De heer Van Oeckelen hierop uit het rijtuig springende, is hij door de aanranders dadelijk aangevallen en mishandeld, ten gevolge waarvan hij door eenige toegeschotene personen ter voorloopige verpleging in de naastbijzijnde herberg is moeten worden gebragt. Naar men verneemt, doet de policie in deze zaak het noodige onderzoek”. De politie weet de belangrijkste dader inderdaad te vinden. Het is de student geneeskunde L. v.d. S. Hij krijgt voor zijn daad drie maanden gevangenisstraf en moet aan Van Oeckelen f.80, - schadevergoeding betalen.
Samen met zijn zoons slaagt Petrus van Oeckelen er in zijn bedrijf uit te bouwen tot een toonaangevende orgelfabriek. In 1868 bouwen zij op het meest zuidelijk gedeelte van het perceel nog een nieuwe woning: Heemstede. Petrus overlijdt in 1878 in deze woning. Het overlijden van zoon Antonius van Oeckelen in 1918 betekent het einde van de orgelfabriek. De woningen worden verkocht. Het huis Heemstede wordt in 1956 eigendom van de architect Egbert Reitsma. Hij wijzigt de naam in Oeckelenhof. Het huis Haacksbergen komt in 1941 in handen van Rudolphus Johannes Muller. Deze heeft een paar jaar eerder de naastgelegen villa Le Grillon gebouwd. Het is hem vooral om de grond achter Haacksbergen te doen. Het huis zelf degradeert hij tot een soort loods door de gehele voorzijde (zie de foto) af te breken.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. Iedere twee weken verschijnt een nieuwe column. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Dit is digitale column nr. 73.