De locatie
Het huis ligt op een strategische plaats, de Heerweg, nu Rijksstraatweg, was de belangrijkste verbinding van Groningen met de rest van Nederland. De rivier werd druk bevaren, er was een voorde, een doorwaadbare plaats in de Aa. Vlakbij komen verschillende landwegen bij elkaar. De stad Groningen (her)bouwde hier in 1465 een brug en had het recht hier tol te heffen. De pachter van de tol moest de weg onderhouden. Die weg was uiteraard een onverharde, hobbelige landweg die een gedeelte van het jaar niet te gebruiken was. De Drentse Aa werd druk bevaren. Zo'n strategische plaats vraagt om versterkingen, Weerdenbras aan de Groninger kant, en waarschijnlijk Oevelgunne aan de Drentse. Er is hier veel gevochten, in de 80-jarige oorlog, in 1945 dwong de vernieling van de brug over de Aa de Canadezen om Groningen niet via de Rijksstraatweg maar via Paterswolde te bevrijden.
Het huis
Jim Klingers heeft bouwkundig onderzoek naar het huis en zijn bewoners gedaan (https://www.klingersbouwhistorie.nl/projecten/de-groninger-punt-grenspost-van-een-stadstaat/) , volgens hem stond hier vanaf de bouw van de brug een tolhuis waar de reizigers konden eten en drinken en hun paarden verzorgen. De kern van het huidige huis dateert van ongeveer 1680, met een grondige verbouwing zo'n 20 jaar later. Bouwsporen binnen laten zien dat hier eerst een smal huis stond waar een tweede tegenaan gezet is, met op elk deel een eigen puntdak. Midden 19e eeuw zijn ze verlaagd en onder één dak gebracht. Het fraaie kantwerk van de daklijsten komt niet uit de 18e eeuw maar is in 1933-35 aangebracht. Het rijke verleden is binnen terug te vinden in een bedsteewand en wandschildering. De Groninger Punt was een posthuis, de eerste verplichte stop voor de postkoets uit Groningen naar Zwolle en verder, en voor de postkoets naar Lemmer, met aansluiting op de boot naar Amsterdam.
In 1854 werd de Punterdijk verhard en kreeg de naam Rijksstraatweg, de tol verviel in dat jaar. Het huis wordt nu particulier bewoond.
Ingrid Smit
Dit artikel is verschenen in Haren de Krant september 2024