In 1423 sloot ‘Yesse’ zich aan bij de zogeheten Colligatie van Sibculo. In Sibculo, een dorp onder de rook van Hardenberg (Ov.) werd in 1406 een klooster gesticht door een aantal ‘Broeders des Gemenen Levens’, met andere woorden het waren Moderne Devoten. Deze beweging ontstond in Deventer, de naam die erbij hoort is die van Geert Grote. Hij vond onder meer dat de preek van de priester in de volkstaal uitgesproken moest worden en dat ‘gewone’ mensen onderwijs moesten krijgen. De Colligatie werd in 1418 door drie kloosters gesticht, Yesse was het eerste klooster dat zich daarna aansloot.
In hoeverre dat vrijwillig was? Rond 1400 beleefde het kloosterleven in Noordwest Europa een dieptepunt, kloosterlingen hielden zich slecht aan (in Yesses geval) de Regel van Benedictus. Abt Boyng van Menterne, aanwezig bij de stichting van de Colligatie, moest de afgedwaalde kloosters tot de orde roepen, hetgeen leidde tot de aansluiting bij Sibculo. Aan ene kant betekende dat terug naar de basis, de armoedegelofte was vaak het breekpunt. Maar de opener houding van de Moderne Devoten paste niet bij de cisterciënzers, die na 1423 juist terug moesten achter (of in) het slot.
In de 16e eeuw verging het veel kloosters slecht in de aanloop naar wat later de Reformatie zou heten, in Groningen de Reductie (1594). Het lijkt er echter op, dat Yesse zich in religieuze zin goed gehandhaafd heeft: in de tweede helft van de 16e eeuw wordt nog gesproken van ‘een schoon en vroom klooster’. Denkbaar is dat de aansluiting bij Sibculo hier een rol in heeft gespeeld.
Het wereldlijke geweld kreeg na 1500 de overhand, in elk geval in Yesse. Soldaten die Groningen over de Hondsrug naderden, betrokken regelmatig het klooster in de aanloop naar een aanval op de stad. De zusters vluchtten in 1589 naar hun Refugium vlak achter de Herepoort, waar ze in 1594 werden beschoten door mogelijk te Yesse ingekwartierde Schotse soldaten.
Stel je dit eens voor: hoe wrang kan het zijn?
Afb. Oorkonde waarin abt Johannes van Citeaux de keuze van de zusters steunt (1483)
Annemiek Bos
Dit artikel is verschenen in Haren de Krant november 2024