De voormalige gemeente Haren was een jaar of tien geleden de meest groene gemeente van Nederland. Iets heel anders is dat we nog steeds de meest ‘kei-ige’ streek van Nederland zijn: de voormalige gemeente gebruikte zwerfkeien (souvenirs vanuit de laatste ijstijd zo’n 150.000 jaar geleden) als bermhoekbeschermers en ongeveer de helft van alle woningen heeft wel iets met zwerfkeien van doen: als perkafscheidingen, sierbestrating, vijverrand, zomaar een stapeltje en vaak witgekalkt als nummer -of naambord. En wat te denken van de grotere zwerfkeien: de restanten van het hunebed bij en gebruikt als fundering voor de kerktoren van Noordlaren. Maar ook als gedenkteken bij het sportpark van Haren of zomaar in Onnen, bij de Hervormde Kerk in Haren, bij het dorpshuis in Oosterhaar, bij de boerderij Den Horn in Haren Noord of bij een woonhuis aan de Viaductweg te Glimmen. In Drenthe en Groningen worden zwerfkeien ook wel flinten genoemd en een huis in Haren draagt die naam ‘De Flinten’.
In de crisistijd bijna honderd jaar geleden werd als werkverschaffing het ‘keienbikken’ ingevoerd waarbij grote keien tot ‘broodvormige’ straatstenen werden verwerkt, de zogeheten kasseien die nu nog terug te vinden zijn in een siermuur bij de Biotoop of her en der als verkeersdrempels. Zwerfkeien, stukgeslagen tot kleine brokken, werden evenals restanten kloostermoppen van het oude klooster Jesse gebruikt voor wegverharding bij het aanleggen van de Rijksstraatweg. Keien van ongeveer eenzelfde maat werden met name bij boerderijen gebruikt om zandpaden te bestraten en zelfs in huis op kleur en in een bepaald patroon als vloerbedekking. Ook werden er molenstenen en vijzels met stampers van gefabriceerd.
In het Quintusbos liggen enkele halve zwerfkeien als oorlogsmonument om o.a. Anda Kerkhoven te gedenken en er is een monument van gestapelde zwerfkeien als herinnering aan de 43 gefusilleerde Nederlanders die tijdens de Tweede Wereldoorlog in het Appelbergerbos ‘begraven’ werden.
Op verschillende begraafplaatsen zijn zwerfkeien voorzien van bronzen letters als grafsteen gebruikt en op sommige plaatsen komt men een kei gevat in banden van ijzer tegen als contragewicht van een hek.
Tot slot nu, onderdeel uitmakend van de gemeente Groningen, is er nog iets ‘kei-igs’ en wel de KEI-week, de introductieweek voor nieuwe studenten.
Gertjan Hakkaart
Dit artikel is verschenen in Haren de Krant augustus 2025
