In onze gemeente zijn niet veel oude gebouwen bewaard gebleven. Zeker in het dorp Haren niet. We moeten het doen met oude structuren in de vorm van wegen en boomwallen of groepen bomen en waterlopen. Maria Staal heeft in de column van vorige maand laten zien wat met een beetje uitleg in Oosterhaar allemaal nog terug te zien is van de Mickelhorst.
Ik wil het hebben over nog een kleinschaliger structuur: de plattegrond van een winkelpand. En wel het pand Rijksstraatweg 180. Deze maand zal Jacco Smit van Klugkist Herenmode dit pand verruilen voor een ander pand in het dorp. Hopelijk zal de nieuwe gebruiker de oude bijzondere plattegrond van het pand in stand houden.
De aanzet voor de bijzondere plattegrond van het pand Rijksstraatweg 180 is reeds op de kadastrale kaart van 1830 herkenbaar. Bakker Harmannus Doll Havinga bezit dan niet alleen een pand aan de Hoofdweg (nu Rijksstraatweg), maar ook een perceel grond schuin daarachter met daarop een schuur. De woning heeft het adres B22. Op onderstaande afbeelding (deelkaart links onder) zijn de percelen geel aangegeven en de opstallen oranje.
Omstreeks 1907 verwerft Teije Penninga de percelen, die ooit toebehoorden aan Havinga. In 1913 komt hij met een plan op deze percelen nieuwbouw te plegen. Aan de Rijksstraatweg moet een pand komen met twee woningen en een winkel. In de schuur wil hij de bakkerij onderbrengen. Waarschijnlijk lijdt dit plan schipbreuk voor wat betreft de bebouwing aan de Rijksstraatweg, want in 1914 komt Penninga met een nieuw plan. Het plan omvat nu alleen een woning/winkel aan de Rijksstraatweg (oranje ster). De bakkerij in de schuur (rode ster) is dan stellig reeds gerealiseerd. Het resterende perceelsgedeelte (gele ster) ontwikkelt Penninga niet zelf. Dat laat hij aan een ander over. Dat wordt H.J. Konings uit Groningen, die hier in 1915 een woning bouwt. Zo ontstaan uit het perceel B22 twee panden aan de Rijksstraatweg: de nrs. 180 en 182. Inmiddels zijn beide panden van een extra verdieping voorzien en zijn de gevels gemoderniseerd, maar de basis van 1913/1915 is nog steeds aanwezig.
Na Penninga wordt de bakkerij voortgezet door G. Smit, vervolgens door Harm Pieter Steendam en tenslotte door Frans Stelling. Deze laatste doet het pand in 1973 over aan Piet Klugkist, die er een modezaak van maakt. Klugkist voegt de oude bakkerij in de schuur bij het winkelpand en bezorgt de winkel daarmee de bijzondere plattegrond. Als Piet en zijn vrouw Tine uit Haren vertrekken, neemt Jacco Smit de zaak over.
In Rijksstraatweg 182 is nu een reisbureau gevestigd. Velen zullen dit pand nog kennen als Jamin.
Het zijn ook zulke kleine zaken, die geschiedenis zo leuk maken. De herkenning hoe je eigen leefwereld is ontstaan en zich heeft gevormd. Laten we er zuinig op zijn.
Eppo van Koldam