Recent verwelkomde de gemeente Haren haar 20.000ste inwoner. Veel meer inwoners zullen er voor de opheffing per 1 januari 2019 niet bijkomen. Bij haar ontstaan in 1811 telt Haren zo'n 1300 ingezetenen. Haren was destijds een agrarische gemeente maar aan het begin van de twintigste eeuw probeerde het bestuur een graantje mee te pikken van het opkomend forensendom.
Tuinstad Haren
Het eerste plan dateert van 1910 toen de ambitieuze burgemeester Boerema aantrad: tuinstad Helpman Haren, waarmee gemikt werd op welvarende stadjers, rentenierende boeren en oud-Indiëgangers. Het was overduidelijk niet de bedoeling om 'mingegoeden' te trekken. Een vijf jaar durende strijd resulteerde erin dat Haren Helpman in 1915 aan Groningen verloor. Als tegenprestatie verzag Groningen in een goede verbinding met de stad, de electrische tram die cruciaal is gebleken voor de groei van Haren, en een brug in Waterhuizen. Boerema ging door met de plannen voor tuinstad Haren. Na zijn plotseling overlijden zette burgemeester Nauta het werk voort. Het villapark was succesvol maar stelde de gemeente voor onverwachte problemen: er moest werk gemaakt worden van een goede waterleiding en afvalafvoer in de nieuwbouw, de vraag naar telefoonaansluitingen was groter dan de kabel aankon.
Tuindorp Onnen
Was de tuinstad Haren in de visie van Boerema en Nauta voor de elite bedoeld, voor tuindorp Onnen (tuindorp Haren) gold dit niet. Deze wijk, aan de andere kant van het spoor, is gesticht rond 1920 voor de werknemers van het rangeerterrein van de Staatsspoorwegen. In die tijd zijn ook elders in Nederland tuindorpen gebouwd naar de utopie van de Engelsman Howard, zelfvoorzienend met eigen winkels, een soort dorphuis en een school. Het mooiste voorbeeld is 't Lansink in Hengelo. Werkgevers voelden zich verantwoordelijk voor de huisvesting van werknemers, in een vriendelijke groene omgeving waar rijk en arm door elkaar wonen en in harmonie samenleven.
Ingrid Smit voor de Harense Historische Vereniging Old Go
Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant februari 2019