Huize Voorveld te Harendermolen was vanaf 1700 (en wellicht al eerder) een buitenhuis voor vooraanstaande families uit de stad Groningen. Uitvoerig wordt hierover geschreven in het boek ‘Buitenhuizen in Haren’. Wat er na 1870 met het huis en het landgoed gebeurde komt in dit boek minder aan de orde. Een kans voor mij om de geschiedschrijving wat aan te vullen.
In 1867 wordt de Groninger advocaat Hendrik Piccardt eigenaar van Voorveld. Hij blijft dat ongeveer 10 jaar, dan verkoopt hij het huis met het bijbehorende landgoed aan Joannes Gerardus Meddens. Meddens heeft in Groningen aan de Herestraat nr 1 een handel in fournituren. De familie gebruikt het landgoed als buitenverblijf en geeft ook ruimte aan andere activiteiten. Zo bericht het Nieuwsblad van het Noorden op 5 juni 1895 over het 1e Noordelijk Zondagschool-Zendingsfeest, dat op het “welwillend door de familie Meddens ter beschikking gestelde schoone buiten” gehouden was. In optocht waren 300 leerlingen uit Haren, Onnen, Glimmen en Eelde naar het landgoed getogen. Het muziekgezelschap ‘Oranje’ zorgde voor een muzikale ontvangst met het ‘Wilhelmus’ en ‘Wien Nederlandsch Bloed’.
In 1910 komt een eind aan de periode Meddens. De nabestaanden willen geld zien en menen dat het beste te kunnen bereiken door het huis en het bijbehorende landgoed in gedeelten te verkopen. Het landgoed heeft dan nog de oude omvang die loopt vanaf de huidige woning Rijksstraatweg 357 tot en met Rijksstraatweg 381 (‘De Dobbe’). De huidige Boerlaan is een eigen weg dwars over het landgoed. Behalve het huis zelf en het bijbehorend koetshuis worden aangeboden 22 percelen bouwterrein aan de Rijksstraatweg en een groot aantal percelen bouwland, weiland en bos. De ligging aan de paarden-tramlijn van Groningen naar Zuidlaren is een belangrijk verkoopargument.
Koper in 1910 is de aannemer/architect/ontwikkelaar Piebe Belgraver uit Groningen. Belgraver koopt het landgoed niet om er te wonen, maar om het te ontmantelen, te verkavelen en er woningen op te bouwen. In Groningen heeft Belgraver al een groot aantal panden gebouwd, maar daar kreeg hij stevige concurrentie van de nieuwe woningcorporaties. Aanleiding om de activiteiten te verleggen naar omliggende plaatsen. Belgraver start voortvarend, reeds in 1910 krijgt hij vergunningen voor de bouw van de villa Rijksstraatweg 357 (in 1967 vervangen door de huidige woning) en een boerderij aan de Boerlaan 3. In 1911 volgt de bouw van de boerderij Boerlaan 5. Met de gemeente sluit hij een deal over de overdracht van de Boerlaan. Ook worden twee bouwtreinen aan de Rijksstraatweg (nrs 373 tm 379) verkocht.
Maar na deze flitsende start is het tempo er uit. De enige activiteit op Voorveld na 1911 komt van Belgravers schoonzoon Geert Lucas Pietersen. Deze exploiteert aan de Grote Markt in Groningen het café De Unie. In de zomermaanden gaat hij daarnaast Voorveld exploiteren als pension en café-restaurant. In het Nieuwsblad van het Noorden verschijnt op 3 mei 1912 een zeer lovend artikel over Voorveld. In de zomer van dat jaar verzorgt de bekende liedertafel Gruno onder leiding van dirigent Clemens Schröder een optreden op het landgoed. Alles lijkt voortreffelijk te lopen, maar in de herfst van 1915 gaat het helemaal mis. Het vastgoedimperium van Belgraver spat als een zeepbel uit elkaar. Op papier lijkt het of hij zijn bedrijf voor een forse koopsom van de hand doet, feitelijk kan hij zijn bezittingen inleveren bij zijn schuldeisers. Dat zijn vooral de toeleveranciers. Eén van hen is de houthandelaar Hendrik Geuchien Nanninga. Hij krijgt bij de verdeling Voorveld toegewezen.
Nanninga maakt deels af waar Belgraver gestopt was. Het oude Voorveld wordt in 1916 afgebroken en vervangen door nieuwbouw (Rijksstraatweg 361) met een tuinmanshuis (Rijksstraatweg 359). Nanninga gaat hier zelf wonen. Hij is in deze periode de rijkste inwoner van de gemeente Haren. In 1919 laat Nanninga de woning Rijksstraatweg 379 bouwen en in 1924 verkoopt hij een deel van het landgoed naast het hoofdgebouw aan de tabaksfabrikant Theodorus Niemeijer. Deze bouwt hier vervolgens in 1925 het huis Rijksstraatweg 363. Omstreeks 1930 stopt Nanninga met zijn werkzaamheden en is hij toe aan wat nieuws. De bekende architect Kuiler ontwerpt voor hem op het zuidelijk deel van zijn landgoed een nieuw huis: ‘Houtlust’ (Rijksstraatweg 381; nu ‘De Dobbe’).
Eind jaren dertig van de vorige eeuw komt een einde aan de periode Nanninga. De houthandel wordt gesplitst en de eigendommen in Haren worden verkocht. Op één uitzondering na, dochter Johanna Aleida behoudt de indertijd door Piebe Belgraver gebouwde boerderij Boerlaan 5. Jarenlang woont ze met haar man Ben de Laitte bij de houthandel te Winneweer, maar na hun pensionering keert ze terug naar de Boerlaan. Daar overlijdt ze op 29 april 2010, ruim 105 jaar oud.
Op de foto Huize Voorveld ca 1914 als café-pension-restaurant met op de achtergond de door Piebe Belgraver gebouwde woning Rijksstraatweg 357 te Haren
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 5 april 2017.