Tot begin 1975 stond ongeveer op de plaats van het huidige Intermezzo aan de Rijksstraatweg een pand, dat in de volksmond ‘het witte huis op de bult’ werd genoemd (Rijksstraatweg 154). Oudere Hareners zullen zich dit pand herinneren als politiebureau of wellicht ook nog als postkantoor. En een aantal mensen zullen zeggen: “daar was toch ook zoiets als een bibliotheek?”.
Heel lang is er aan de Rijksstraatweg ter hoogte van het Raadhuisplein geen bebouwing geweest. Het was een open strook weiland tot de huidige Hortuslaan. In 1830 is het perceel eigendom van de landbouwer/schoolmeester Jan Swartwold, die woont in de boerderij waarin nu de modezaak De Pauw is gehuisvest. Een smal strookje langs de straat is eigendom van de gezamenlijke boeren van Haren. Als bij een aantal branden in het dorp duidelijk wordt, dat er te weinig bluswater beschikbaar is, stellen de gezamenlijke boeren in 1842 een deel van hun grond beschikbaar voor het graven van een brandkom. Later wordt bij deze brandkom nog een schuurtje gebouwd voor het stallen van de brandspuit. Wellicht heeft men in 1842 de grond uit de brandkom op het naastgelegen perceel gedumpt en is zo de later zo kenmerkende ‘bult’ ontstaan.
Na Jan Swartwold wordt via vererving Grietien Hemmes in 1855 eigenaresse van het perceel ‘Raadhuisplein’. Zij is getrouwd met Geert Bolhuis, landbouwer op de boerderij Rijksstraatweg 10 en ook lange tijd raadslid en wethouder in Haren. Geert Bolhuis overlijdt in 1884 en Grietien Hemmes in 1891. De erven gaan dan over tot verkoop van het perceel. Koper is Roelf Abels, de kastelein van de herberg De Jagtwagen aan de Rijksstraatweg (nu hoek Rijksstraatweg/Vondellaan). In 1897 is Roelf Abels 50 jaar oud en wil hij stoppen met de De Jagtwagen. Hij is ongehuwd evenals zijn twee nog levende zusters. Alleen zijn reeds in 1872 overleden halfzuster Jantien Abels is gehuwd geweest en heeft uit dat huwelijk een dochter gekregen, Geesje Bakker. Perspectief op opvolging vanuit de familie is er niet. In 1898 bouwt Roelf Abels een woning op zijn grond: het witte huis op de bult. Hier gaat hij wonen met zijn twee zusters.
Op 3 maart 1939 overlijdt Maria Lucretia Abels als laatste lid van de familie in het huis. Nicht Geesje Bakker, die is gehuwd met notaris Tonckens uit Assen, is de enige erfgename. De gemeente heeft al lang een oogje op het perceel aan de Rijksstraatweg en is er als de kippen bij om zaken te doen met Geesje Bakker. Op 28 juli 1939 besluit de gemeenteraad tot aankoop van het perceel. Zogenaamd voor woningbouw, maar in een besloten deel van de raadsvergadering legt burgemeester Nauta uit wat de werkelijke bedoeling is. De gemeente wil hier een nieuw gemeentehuis bouwen. Daar komt het echter niet van, want nog voor de gemeente toekomt aan uitwerking van de plannen is het oorlog. Na de oorlog is er geen geld en heeft bovendien de woningbouw de hoogste prioriteit.
Het huis wordt na 1939 nog enige tijd door de gemeente verhuurd als woonhuis. In 1946 sluit de gemeente een overeenkomst met de PTT. Het postkantoor wordt dan in het pand gevestigd. Die situatie duurt tot 1968, want in dat jaar bouwt de PTT een nieuw postkantoor aan het Raadhuisplein. Een plein waarop op dat moment trouwens nog geen raadhuis staat, want dat komt er pas in 1975. Overigens is het ‘nieuwe’ postkantoor al weer afgebroken en vervangen door de opvolger van het raadhuis, dat er tot 1975 nog niet was. Ik hoop dat u het kunt volgen. In de zestiger jaren komen op het terrein ook nog twee houten barakken te staan. Rechts naast het gebouw aan de Rijksstraatweg een barak, waarin tijdelijk de bibliotheek wordt gehuisvest. Helemaal achter op het terrein aan de Hortuslaan een barak, die ook ‘Barak’ genoemd wordt. Een onderkomen voor de jeugd van Haren. Op het tussenliggende deel van het perceel zijn dan volkstuintjes en tennisbanen. Als de ontwikkeling van het Raadhuisplein begint wordt er ook nog een doorgaande verbinding met aanliggende parkeervoorzieningen gemaakt van de Molenweg naar het weggetje langs Bertram (nu de ABN-AMRO bank). De huidige weg ‘De Schakel’ vanaf de Molenweg langs het huidige raadhuis is daar het restant van.
Na het vertrek van de PTT wordt het huis in gebruik genomen door de gemeentepolitie. De politie was tot dat moment gehuisvest in enige voormalige woningen schuin aan de overzijde van de Rijksstraatweg naast het toenmalige gemeentehuis op de hoek Rijksstraatweg/Meerweg.
En dan in 1975 slaagt de gemeente er in om de plannen uit 1939 te realiseren. Op het terrein van het huis wordt een nieuw gemeentehuis (raadhuis) gebouwd. Niet pal aan de Rijksstraatweg, zoals in 1939 de bedoeling was, maar veel verder naar achteren. Het witte huis op de bult wordt afgebroken. De politie verhuist naar een noodgebouw aan de Vondellaan (bij de Korte Dreef). Wat aan de Rijksstraatweg blijft zijn de bult en een majestueuze kastanjeboom. Die boom redt het tot de reconstructie van de Rijksstraatweg begin jaren 80 en legt dan het loodje. Jaren later wordt Intermezzo tegen de bult aan gebouwd, maar bij de laatste uitbreiding van Intermezzo besluit de gemeente ook het restant van de bult maar op te ruimen. Hoewel? Wat doen die bakken daar op het Raadhuisplein?
Op de foto het huis vlak voor de afbraak in 1975. Het nieuwe raadhuis op de achtergrond is al bijna gereed.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 26 juli 2017.