Op de foto ziet u de tuin van het hotel en pension “de la Promenade”. Dit hotel wordt in het voorjaar van 1905 geopend door Jan van Hemmen. Of Jan van Hemmen de tuin ook heeft gezien, zoals hij op de foto staat, is twijfelachtig. Hij krijgt op de late avond van 1 mei 1905 nog aanloop van twee klanten. Als hij aangeeft hen niet meer te willen bedienen, ontstaat er een handgemeen. Jan van Hemmen krijgt met een stoel een paar fikse klappen op zijn hoofd. Aan de gevolgen daarvan is hij die nacht overleden. Zijn weduwe Fenna Tonkens heeft het hotel nog voortgezet tot 1911. Toen werd het verkocht en kreeg het gebouw een andere bestemming. Jarenlang stond het bekend als ´Handy´, tegenwoordig heet het ´Villa Aalf ´.
Stellig zal Jan van Hemmen zelf ook wel eens vanuit het dakraam van zijn nieuwe pand naar buiten hebben gekeken. Zal hij zich dan gerealiseerd hebben, dat de meeste landerijen waar hij op uit keek en ook het perceel van zijn eigen hotel ooit eigendom waren van zijn overgrootouders? Hoe ver gaat onze eigen kennis terug op dat gebied? De boerderij van Antonie Jans, de stamvader van de Harense familie Van Hemmen lag achter de schommels links op de foto. In 1905 is deze boerderij van Edo Oosterveld en later – tot de afbraak ten behoeve de realisering van de Molenbuurt – van de familie Ottens. De boerderij lag ongeveer in het midden van de huidige Verweylaan. De boerderij die we links op de foto zien, stond aan hetzelfde pad dat van de Rijksstraatweg richting het Hoornschediep (later Noord-Willemskanaal) liep, maar veel dichter bij de Rijksstraatweg. Deze boerderij is in ca 1925 gebouwd door de zwagers Aldert Nienhuis en Hendrik Groefsema. Beide slagers te Haren. De boerderij werd tot de afbraak bewoond door de familie Kok. Ik verwijs naar de deel VII van de verhalenreeks ‘Van Helpman naar Haren’ van Henk Werners in dit blad.
Terug naar Antonie Jans. Deze trouwt in 1753 te Haren met Jantien Jans uit Tynaarlo. Zij krijgen acht kinderen, waarvan er waarschijnlijk slechts vier volwassen worden. De boerderij van Antonie Jans behoort oorspronkelijk bij Huize Warmolts. Bij de boedelscheiding van de in 1814 overleden Jan Hendrik Warmolts krijgt dochter Mettina Allegonda Warmolts in 1816 onder andere toebedeeld: “een plaats te Hemmen bij Jan Antens in gebruik voor f.175,- per jaar; waarde f.4.375,-“. Die Jan Antens is de in 1759 geboren zoon Jan Antonie. Deze neemt in 1811 de achternaam ‘Van Hemmen’ aan. Ook zijn broer Hindrik en twee zusters voeren later deze achternaam. In een familieboek van de familie Van Hemmen in 2001 geschreven door de heer J.K. Smit wordt gesteld, dat de naam Van Hemmen wordt aangenomen, omdat de familie inmiddels de grond van de oude Hof te Hemmen gekocht heeft, maar volgens mij is dat niet correct. Deze grond wordt eerst gekocht door de familie Pieters en pas in 1822 doorverkocht aan Jan Antonie van Hemmen.
Jan Antonie trouwt in 1787 met zijn buurmeisje Dirkje Egberts Abbring van de boerderij op het terrein van Huize Warmolts (nu Rijksstraatweg 79 Haren; de boerderij is rechts achter op de foto nog wazig te zien). Zij krijgen zeven kinderen, waarvan er zes volwassen worden. Als Jan Antonie van Hemmen in 1845 overlijdt, moet zijn nalatenschap over zijn kinderen verdeeld worden. Zoon Egbert krijgt de ouderlijke boerderij. Zoon Jan Jans de gronden van de oude Hof te Hemmen. Zijn kleindochter zal hier later de boerderij de Laankamp (Rijksstraatweg 73 Haren) op bouwen. Zoon Egbert van Hemmen overlijdt in 1862. De ouderlijke boerderij vererft dan op dochter Anna en haar man Berend Hoving. Even lijkt de boerderij dan buiten de familie te geraken, maar uiteindelijk wordt kleinzoon Egbert Rijmberg (zoon van dochter Trientje, de zus van Anna) de eigenaar. Als die in 1901 overlijdt, wordt de boerderij verkocht aan Edo Oosterveld en is een langdurige band van de boerderij met de familie van Hemmen ten einde. Maar hoe langdurig was die band nu precies?
Daar ligt altijd de uitdaging bij historisch onderzoek. Kun je nog wat toevoegen? Tot nu toe is de afkomst van Antoni Jans onbekend. Geboren in Groningen ca 1730 schrijft J.K. Smit in zijn boek. Evenmin is bekend hoe Antoni Jans aan de boerderij gekomen is. Om dat uit te zoeken zullen we nieuwe bronnen aan moeten boren. Een bron die ik zelf regelmatig gebruik is www.delpher.nl. Hier staan scans op van oude kranten. Na enig zoekwerk heb ik twee interessante advertenties gevonden. Uit de Opregte Groninger Courant van 20 november 1761 het volgende: “De schulte J. Rummering in qlté, gedenkt op maandag den 30 november 1761, ten huize van Christiaan Alberts, herbergier in de Gouden Jagtwagen te Haaren, aan de meestbiedende te verkopen: de vaste beklemminge van een deftige boerenplaats met hof er agter midden in Haren gelegen, tegenswoordig door Antoon Jans en vrouw als losse meijers wordt bewoont en gebruikt”. Hieruit blijkt, dat Antoni Jans en zijn vrouw in 1761 al huurders zijn van een boerderij in het centrum van Haren. Van wie de boerderij is, wordt niet duidelijk. Schulte Rummerink verkoopt in qlté, dat wil zeggen in zijn kwaliteit als schulte. Eén van de taken/rechten van de schulte was het – uiteraard tegen betaling - leiding geven aan openbare verkopingen.
En op 10 april 1770 staat in de Opregte Groninger Courant de volgende advertentie: “De voogden over de kinderen van wijlen Jan Hindriks en Heiltijn Jans presenteren, op vrijdag den 13 april 1770 ten huize van Kristoffer Alberts in de Jagtwagen te Haren, 's avonds om 5 uur, publiek aan de meestbiedenden te verkopen een boeren behuizing en beklemming van een plaats te Hemmen gelegen onder Haren, om dezelve aanstonds te konnen aanvaarden, doende jaarlijks 175 gld vaste huur”. Is Antoni Jans de koper van de boerderij? Die vaste huur van f.175,- hebben we boven ook al gezien. Alle reden om hier in een volgend artikel nog eens wat verder in te duiken.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 27 december 2017.