In de beide vorige afleveringen over de Talenkamp heb ik het vooral gehad over de ontwikkelingen langs de Rijksstraatweg en een klein beetje over die aan de Westerse Drift (nrs. 42 tm 52). Deze keer wil ik het hebben over het ‘middengebied’ en dat doe ik dan niet alleen voor de twee percelen Talenkamp, maar ook voor het noordelijk deel van de Siegerskamp. De percelen, die ik in deel 1 aanduidde als de percelen 1, 2 en 3.
De gemeente Haren wordt eigenaar
In deel 2 heb ik gemeld, dat de gemeente Haren in 1939 perceel 1 op een veiling aankoopt van de gemeente Groningen. Dit na opheffing van de tramlijn. Op deze veiling komen echter nog veel meer percelen in de aanbieding. Deze zijn afkomstig van mevrouw Grietje Wisselink-Sissingh, lange tijd bewoonster van ‘Huize Tubantia’ (Rijksstraatweg 238, recentelijk vervangen door nieuwbouw). Als Grietje Hemmes, als weduwe aan Hendrik Brouwer, in 1909 het huis Talenkamp en de daarom heen liggende percelen verkoopt (zie aflevering 1) is haar overbuurman Gerhard Adrianus Wisselink van de meeste onbebouwde percelen de koper. Wellicht als belegging, maar waarschijnlijk ook om zijn vrije uitzicht veilig te stellen. Eén van de percelen, die hij verwerft is het perceel van het huidige Tuincentrum Tubantia recht tegenover zijn woning. Ruim 30 jaar blijven de percelen in bezit van de familie Wisselink, maar in 1939 komen ze in de verkoop. En evenals bij perceel 1 is de gemeente Haren ook nu de koper. Hierdoor komt de gemeente in het bezit van een enorm terrein ten zuiden van de Wilhelminalaan met daarbij twee percelen aan de Rijksstraatweg: het perceel van het benzinevulstation (onderdeel van perceel 1; zie aflevering 2) en het perceel van het tuincentrum, waarop ik in aflevering 4 nog terug kom.
Verkoop aan de R.K. Parochie St. Joseph en de Rikkers-Lubbersstichting
Op 4 maart 1943 verkoopt de burgemeester der gemeente Haren, waarnemende de taak van den raad, alle gemeentelijke eigendommen in het middengebied aan de Parochie van den Heiligen Joseph en de Rikkers-Lubbers Stichting te Groningen. Dit verdient enige toelichting. De gemeenteraad is in augustus 1942 door de Duitse bezetter op non-actief gesteld. De beide wethouders worden dan gedegradeerd tot adviseurs. Zij dienen daarop direct een verzoek tot ontslag in. De burgemeester heeft dus in zijn eentje alle bevoegdheden, die aan de gemeente toekomen. In maart 1943 is Hubert Nauta nog steeds burgemeester. Hij zal twee maanden later worden ontslagen en worden vervangen door een NSB-burgemeester. De verkoop geschiedt onder de voorwaarde, dat, wanneer de grondstukken binnen acht jaren na het beëindigen van de oorlog in Europa niet door kopers zijn bebouwd, deze weer aan de gemeente in eigendom overgaan tegen betaling van f.3,- per m2. Wat voor beeld zullen beide partijen in 1943 over dat einde van de oorlog hebben gehad?
Een Rooms Katholiek centrum
De aankopende partijen hebben de ambitie op de aangekochte terreinen een Rooms Katholiek centrum op te richten bestaande uit een kerk, school, verenigingscentrum en woonoord voor ouderen. In de eerste jaren na de oorlog komt daar echter nog niet veel van terecht. In 1953 herinnert de gemeente de R.K. kerk dan ook aan de gemaakte afspraak over de fatale termijn. Inderdaad leidt dat tot enige reactie. De bisschop benoemt voor Haren een bouwpastoor in de persoon van de heer J.J.M. Schmand. Langzamerhand komt er wat schot in de zaak. Er komt een noodkerk in de boerderij Rijksstraatweg 58 en er wordt een school, de St. Nicolaasschool, opgericht. Deze school kan na wat alternatieve huisvesting in de bovenzaal van een café en een oude kleuterschool op 26 mei 1956 een nieuw drie-klassig gebouw betrekken aan de Wilhelminalaan. De Beatrixlaan is er dan nog niet, zodat vanaf de Wilhelminalaan een voetpad naar de school is gelegd.
Definitief invullingsplan
De plannen voor de invulling van het gebied ten zuiden van de Wilhelminalaan tot de Ruitersteeg hebben in de loop der jaren heel wat wijzigingen ondergaan. Ik zal u daarvan in de volgende aflevering een mooi kaartje van laten zien. In 1956 komt het tot een definitieve vaststelling van het uitbreidingsplan. Dit biedt de R.K. kerk de mogelijkheid de percelen ten oosten van de nieuw aan te leggen Beatrixlaan te verkopen als bouwterrein. In 1959 bouwt de Bowan, een projectontwikkelaar die ook elders in de gemeente Haren veel woningen heeft gebouwd, hier 14 woningen van het type 2 onder 1 kap. De St. Nicolaaskerk is reeds een jaar eerder in aanbouw genomen naar een ontwerp van de architect J. Dresmé uit Driebergen, die ook al het ontwerp had gemaakt voor de St. Nicolaasschool. Op 17 september 1959 wordt de kerk officieel in gebruik genomen. In het najaar van 1960 geeft de gemeente opdracht aan de aannemingsmaatschappij Gruno om de wegen in het gebied af te werken en het kerkplein aan te leggen. De foto bij deze bijdrage zal dus in de zomer van 1960 genomen zijn.
Westerholm
Wat na de bouw van de kerk en de school (inclusief de woning voor het schoolhoofd op de hoek Westerse Drift en Irenelaan) nog rest zijn de bouw van een kleuterschool en het wooncentrum voor ouderen. Die kleuterschool (inmiddels afgebroken) komt er ca 1965. Op 6 mei 1968 kan de Rikkers-Lubbersstichting uiteindelijk over gaan tot de aanbesteding van de bouw van het bejaardentehuis Westerholm. De architect C. Bekink tekent voor ontwerp. De officiële opening is op 30 oktober 1970 door burgemeester Frank Willem van Ketwich Verschuur. Bijna drie decennia nadat zijn voorganger Hubert Nauta de grond voor het huis verkocht.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 12 juni 2019.