In de vorige aflevering beloofde ik u een mooi kaartje van de plannen voor de invulling van het gebied tussen de Wilhelminalaan (links), de Westerse Drift (onder), de Ruitersteeg (rechts) en de Rijksstraatweg (boven). Dat kaartje ziet u hierboven, zoals op het kaartje vermeld ging het om een partiële wijziging van het geldende uitbreidingsplan. Dit was het zogenaamde ‘plan Nieuwenhuis’ uit 1935, dat pas werd vastgesteld in 1940. Het kaartje is van 1950.
Theda Mansholtschool
De wijziging van het oude plan is in 1950 nodig, omdat de landbouwhuishoudschool (Theda Mansholtschool) naar Haren komt. Het terrein voor de school is roze met arcering aangegeven aan de rechterzijde achter de bebouwing aan de Ruitersteeg. Na de Theda Mansholtschool maakt het Zernikecollege vele jaren gebruik van deze locatie. Nu staat hier de nieuw gebouwde St. Nicolaasschool. Mijn artikelenserie onder de noemer De Talenkamp betreft de percelen aan de linkerzijde, die ik onder op de kaart nog eens aangegeven heb met de cijfers 1, 2 en 3.
Uitbreidingsplan 1956
De definitieve invulling van het Rooms Katholiek kerkelijk centrum in het roze gebied links op de kaart vindt niet plaats op basis van het plan van 1950, maar op basis van een in 1956 nieuw vastgesteld plan. Dit nieuwe plan is wat eenvoudiger van opzet. Geen extra fratsen meer met een plantsoen in het midden en een vijver, maar gewoon rechte straten zonder verdere toeters en bellen. Overigens is ook het plan van 1956 slechts deels uitgevoerd als gevolg van het feit, dat behalve het terrein van de Theda Mansholtschool alleen de percelen 1 tm 4 beschikbaar komen voor een nieuwe invulling. De percelen van Uiterwijk (met de vijver en het weggetje naar de Rijksstraatweg) en Jansen blijven nog lange tijd particulier eigendom.
De macht van de overburen
De eerste aflevering over De Talenkamp heb ik afgesloten met de vraag hoe het nu mogelijk was, dat Grietje Hemmes in 1909 ten zuiden van Huize De Talenkamp vijf bouwterreinen verkocht en dat dit slechts resulteerde in de bouw van één woning. Het antwoord op die vraag is, dat de overburen aan de andere zijde van de Rijksstraatweg geen zin hebben in overburen. Gerhard Adrianus Wisselink, die op Rijksstraatweg 238 in Huize Tubantia woont, koopt het perceel tegenover zijn huis ter grootte van twee bouwterreinen (als A aangegeven op de kaart). Hij verpacht dit na aankoop aan kweker C. Dijkhuizen van de kwekerij de Rozenknop aan de Kerkstraat (nu locatie Albert Heijn). Bij de reeds in mijn eerdere afleveringen genoemde grote veiling in 1939 koopt de gemeente Haren ook dit perceel, maar dat brengt geen verandering in het gebruik. Rond 1950 neemt Jan van Es de kwekerij over van Dijkhuizen. Vanaf dat jaar komt ook de naam Tubantia voor de kwekerij in beeld. De kwekerij groeit vervolgens uit tot een tuincentrum.
Huize De Kempenaer
De andere overbuurman woont er in 1909 nog niet eens. Pas in 1913 krijgt Julius Burmania van Andringa de Kempenaer de bouwvergunning voor zijn huis De Kempenaer, dat later ook wel bekend staat als Huize De Hondsrug (Rijksstraatweg 240). Een huis van de buitencategorie. Maar reeds vele jaren eerder verzekert hij zich dus al van een vrije uitkijk. Hij koopt perceel C ter grootte van twee bouwterreinen en ook nog de zuidelijke helft van de Siegerskamp van de familie Koops (perceel 4 op de kaart; nu Margrietlaan). Ook het bouwperceel C wordt in gebruik genomen als kwekerij door C. Dijkhuizen en later door J. van Es. In 1964 wordt een klein strookje aan de gemeente verkocht voor de aanleg van het voetpad tussen de Rijksstraatweg en de Beatrixlaan. Begin jaren 70 van de vorige eeuw verkopen de erfgenamen Van Andringa de Kempenaer het terrein en wordt er ca 1976 een grote villa (Rijksstraatweg 233A) op gebouwd.
Rijksstraatweg 233
Rest nog het verhaal over die ene woning, die er wel is gekomen: Rijksstraatweg 233. Als we de perceelsnamen goed aanhouden staat deze woning niet op het perceel De Talenkamp, maar op de noordelijke helft van de Siegerskamp (perceel 3). Het bouwperceel heb ik aangegeven met een B. Pieter Ellens, een landbouwer uit Maarhuizen, koopt dit perceel in 1909 van Grietje Hemmes en bouwt er de woning op, die nu bij makelaardij Alfred Bakker in gebruik is. Als Pieter Ellens in 1926 overlijdt, erven zijn tuinman en zijn vrouw de woning. Kort daarop wordt de woning verkocht aan Berend Werkman, directeur van de bekende hoefijzerfabriek in Helpman. In 1940 biedt Werkman het pand te koop aan en dan koopt de gemeente het. “Samen met het naastgelegen perceel, dat reeds in ons bezit is (perceel A) een mooie locatie voor een nieuw gemeentehuis” licht de burgemeester de raad voor. Maar eerst wordt het oorlog en in die oorlog wordt het pand gevorderd ten behoeve van de vestiging van een kantoor voor de marechaussee. Na de oorlog blijft het pand nog een aantal jaren in gebruik bij de rijkspolitie. Intussen heeft het gemeentebestuur voor het nieuwe gemeentehuis de locatie Raadhuisplein in het vizier. Het pand Rijksstraatweg 233 wordt in 1952 verkocht aan notaris Reijntjes.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 26 juni 2019.