Soms wil je wel eens ondeugend zijn. Even uit je rol treden als serieuze onderzoeker. Ik heb me deze keer de lol gegund om verslaggever te zijn van een roddelblad in 1809. Maar eerst moet u ik aan de hand van de bovenstaande kaart wat uitleggen. We zien hier de situatie in het gebied ten zuiden van Glimmen begin 19e eeuw. De Rijksstraatweg loopt van linksonder met een boog naar boven. Bij de brug over de Drentse A ligt de provincie- en gemeentegrens. Aan de Groninger kant staat bij 1. Het huis de Groninger Punt (Rijksstraatweg 138), bij 2. staat een boerderij, die we later kennen als de boerderij Weerdenbras (Rijksstraatweg 136), bij 3 staat een woonhuis, dat in 1839 is afgebroken ten behoeve van de bouw – meer naar achteren op het terrein - van het huis Welgelegen (Rijksstraatweg 81). Bij 4 is de huidige Zuidlaarderweg, 5. de huidige Oude Schoolweg en 6. het huidige kruispunt Meentweg-Brinkweg. Uw verslaggever legt zijn focus vooral bij de panden met de nummers 2 en 3. De boerderij nummer 2 is begin 19e eeuw eigendom van de familie Hammink (ook wel vermeld als Hamming), terwijl de behuizing nummer 3 wordt bewoond door Arend Jans Bos en zijn gezin. Roelf Hammink, geboren op 25 januari 1778, is een van de rijkste boeren in de gemeente Haren.
Groot nieuws uit Glimmen
Glimmen, 1 december 1809. Van onze speciale verslaggever ter plaatse.
Eindelijk lijkt dan het grote moment aangebroken, waarover de afgelopen jaren in Glimmen en Haren en in de wijde omgeving daaromheen druk is gespeculeerd. Roelf Hammink lijkt de ware te hebben gevonden! Wat velen niet meer voor mogelijk hielden, lijkt dan dus toch te gaan gebeuren. Heel wat jongedames zijn de afgelopen jaren met Roelf Hammink in verband gebracht. Zo waren daar zijn nichtjes Hoenderken uit Noordlaren, allereest Hinderika, die maar een jaar jonger was dan Roelf, maar naarmate de tijd vorderde kwamen ook haar jongere zusjes Aafje, Freerkien en Grietien in beeld. Vooral Freerkien leek enige tijd de favoriet van Roelf, maar dat alles was wellicht slechts schone schijn.
Nog meer afgewezen kandidaten
Twee jaar geleden werd Roelf in vele berichten gekoppeld aan Wubbina Koops, een dochter van zijn achternicht Heiltien Hilbingh en haar man Otto Koops, kastelein te Gasselte. Door haar vader weer een oomzegger van raadslid en landbouwer Roelf Koops in Haren. Maar ook dit bleek loos alarm. De benoeming tot raadslid leek vervolgens veel tijd van Roelf Hammink te vragen. Angstig vroegen velen zich af of hem dit niet te veel zou afleiden van een zoektocht naar een partner. Hoewel hij vervolgens in het dorp Haren na een raadsvergadering ook veel samen werd gezien met Maria Lucretia Rummerink. Geen slechte partij. Geld zoekt geld is bij huwelijken in de kringen waarin Roelf verkeerd een belangrijk motto. En bij de Rummerinks zit dat met een aantal bejaarde, vrijgezelle en bemiddelde ooms wel goed. Daar zijn de komende jaren een aantal vette erfenissen te verwachten. Waarschijnlijk beter dan bij Otto Koops, die we in tegenstelling tot zijn broer Roelf, financieel niet hoog inschatten. Maar Roelf Koops is door zijn huwelijk met de zeer bemiddelde weduwe van Jan Westerhoff dan ook behoorlijk met zijn kont in de boter gevallen, om het zo maar eens te zeggen.
Roelf is smoorverliefd
Maar nu lijkt dan dus de kogel door de kerk of beter Roelf neemt een bruid mee naar de kerk! Volgens ingewijden loopt de inmiddels 31 jarige vrijgezel nu stuiterend van de testosteron over het erf van zijn boerderij aan de Straatweg in De Punt. En wie is nu zijn favoriet? Zijn net vandaag 16 jaar oud geworden overbuurmeisje Geesien Arends Bos! Dat bericht is bij velen ingeslagen als een bom. De familie Bos woont nog niet zo lang in Glimmen. Vader Arend Jans Bos was lange tijd landbouwer in Ezinge. Daar is Geesien ook geboren. Waarschijnlijk heeft hij een goed huwelijk gesloten met de boerendochter Jantje Mennes Smit uit Ezinge. Na het overlijden van Jantje is hij in maart 1793 hertrouwd met de domineesdochter Geziena Egberta Piccard van het huis ‘De Ruiten’ te Slochteren. De Piccards waren een familie met enig aanzien, maar volgens de insiders is het nu vooral vergane glorie. Uit dit tweede huwelijk is op 1 december 1793 Geesien geboren te Ezinge.
Onthutste familie probeerde tij te keren
Het is nu ook wel duidelijk waarom Jacobus Veltman, landbouwer te Oosterhogebrug, lid van plaatselijk bestuur van Noorddijk en gehuwd met Aafje Hammink, de jongere zuster van Roelf, de laatste weken zo vaak op De Punt was. De familie schijnt er alles aan gedaan te hebben om Roelf van dit in hun ogen onzinnige huwelijk af te praten. Maar dat is niet gelukt. Wel fluisteren boze tongen, die enige inzage hebben in het huwelijkscontract, dat inmiddels wordt opgesteld, dat de familie Hammink er wel in is geslaagd om Roelf er van te overtuigen niet in gemeenschap van goederen te trouwen. Zo is er geen kans, dat de eigendommen van de familie Hammink in ‘vreemde’ handen geraken. Maar het blijft een vreemde combinatie. Volgens de vaste regels zoekt een gegoede boer uit Glimmen of Noordlaren zijn bruid in Drenthe. Nu komt er ineens een boerin vanuit Groningen op de boerderij.
Grote dag: 14 december 1809
De huwelijksvoltrekking is gepland op 14 december aanstaande. Eerst zal dan te Hoogezand het huwelijkscontract gesloten worden. Hierbij zijn gewoonlijk van beide kanten getuigen aanwezig. Maar de vraag is of dat deze keer ook het geval is. Er circuleert wel een lijstje met getuigen van de kant van Geesien met daarop uiteraard haar vader en moeder, haar oma Gesina Swijghman uit Slochteren en enige ooms en tantes uit Zuidwolde bij Bedum, maar of die ook echt aanwezig zullen zijn, is onduidelijk. Er gaan namelijk geruchten, dat zij er genoegen mee nemen, dat Jannes Ottes Hoenderken uit Noordlaren als hun gemachtigde optreedt. Van de kant van Roelf zullen aanwezig zijn moeder Lutgerdien Hidding, tante Grietje Hammink weduwe van Otte Buitingh Hoenderken uit Noordlaren, met haar al genoemde zoon Jannes Ottes Hoenderken en – toch wel een beetje spannend - haar dochters Hinderika, Aafje, Freerkien en Grietien. Voorts komen uit Gasselte de achternichten Anna Hilbingh en haar man Jan Alingh, de schulte van Gasselte, en de al eerder genoemde Heiltien Hilbingh met haar man Otto Koops. Hun dochter Wubbina Koops schijnt niet op het lijstje te staan. Na het gebeuren in Hoogezand is er dan dezelfde dag de kerkelijke inzegening in Noordlaren. U kunt er uiteraard op vertrouwen, dat wij ook daar uitvoerig verslag van zullen doen.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 17 juli 2019.