Het komt regelmatig voor, dat mensen me vragen “weet je ook wie vroeger in ons huis woonden?”, of “waar woonde die ook al weer?”. De oude adresboeken van de gemeente Haren kunnen bij het beantwoorden van zulke vragen goed te pas komen. Tussen 1926 en 1966 zijn er minstens 12 adresboeken uitgegeven. De kwaliteit en de inhoud van de adresboeken verschilt nogal. Dat komt, omdat het allemaal commerciële uitgaven zijn. Het zijn geen officiële publicaties van de gemeente. Wel verschafte de gemeente de in de adresboeken opgenomen bevolkingsgegevens. In de zestiger jaren van de vorige eeuw ontstaat er in ons land veel meer aandacht voor privacybescherming. Alle gemeenten stoppen dan met het verstrekken van bevolkingsgegevens aan derden. Dit betekent het einde voor de adresboeken.
Nieuwe site www.oldgo.nl
Maar wat nu te doen als u zelf wat wilt uitzoeken? Tot 1 januari jl. was er veel historische informatie te vinden op de website van de gemeente Haren. Maar die website is, zoals bekend, ter ziele. Gelukkig heeft de Harense Historische Kring ‘Old Go’ de verantwoordelijkheid genomen om alle historische informatie over Haren te ontsluiten. Dit ook in het kader van een grote update van de eigen website (www.oldgo.nl). Inmiddels is de vernieuwde site van Old Go grotendeels klaar. Op die site kunt u een enorme hoeveelheid informatie over de historie van Haren, Glimmen, Noordlaren en Onnen vinden. Onder de tab ‘publicaties’ vindt u naast een aantal andere toegangen ook de zogenaamde bronbewerkingen. Via die bronbewerkingen worden gegevens uit het archief van de gemeente Haren ontsloten en eenvoudig toegankelijk gemaakt. Ook inwoners van Helpman kunnen hier in de bewerkingen van gegevens voor 1915 nog heel wat van hun gading vinden. Zo heeft bronbewerking 13 ‘Register van naamsaanneming’ grotendeels betrekking op inwoners van Helpman.
Adresboeken
Bronbewerking 6 betreft de adresboeken. Zeven adresboeken (1927, 1929, 1932, 1935, 1941, 1947 en 1966) zijn hier integraal te raadplegen. Het blijft echter wel opletten: het ene adres is soms het andere niet. Het raadplegen van de adresboeken vereist enig inzicht in de systematiek van adressering, die in de gemeente is gevolgd. Allereerst zult u willen zoeken op straatnaam. Laat dan de adresboeken 1927 en 1929 eerst even buiten beschouwing, want het huidig systeem van straatnaam en huisnummer is pas in 1930 ingevoerd. Tenminste als u in het (oude) dorp Haren woont, want Tuindorp, Onnen, Glimmen en Noordlaren zijn nog later op dit systeem overgegaan. Het is een moeilijk verhaal dat uitvoerig is uitgelegd in bronbewerking 3 ‘De systematiek van de huisnummering 1811-2011’.
Vernummeringen na 1930
Overigens blijft het ook na 1930 oppassen. Er hebben nog een groot aantal wijzigingen plaatsgevonden van straatnamen. Zo liep de Onnerweg vroeger tot aan de Kerkstraat, liep de Stationsweg door tot aan het oude station bij de spoorwegovergang in de Oude Middelhorst, had de Oosterweg een naar het dorp oplopende nummering inplaats van de huidige aflopende nummering, terwijl een deel van die Oosterweg nu Kerklaan heet, etc. Op oude ansichtkaarten kom je deze oude adressen soms tegen. Gelukkig laten de bronbewerkingen u ook op dit punt niet in de steek. In bronbewerking 18 staan alle vernummeringen na 1930. Ook de bewoners van Tuindorp, Noordlaren en Onnen kunnen hier vinden hoe nummers als Tuindorp 6 of Noordlaren 135 gewijzigd zijn naar het systeem met straatnaam + huisnummer. Alleen de bewoners van Glimmen hebben pech. Nergens in het gemeentearchief is (tot nu toe) de transponeringstabel te vinden van de oude nummers naar het huidig systeem.
Voor 1930 wordt het zoeken lastiger, maar niet onmogelijk. Het is dan wel nodig eerst goed de systematiek van de huisnummering (bronbewerking 3) te bestuderen. Vervolgens bieden de adresboeken 1927 en 1929 en de bronbewerking 4 ‘Register van huisnummering 1907 -2011’ dan nog weer veel studiemateriaal. Overigens blijft het met deze laatste bronbewerking wel oppassen. Er bestaat namelijk ook geen transponeringstabel van de oude huisnummers in het dorp Haren naar het straatnaam + huisnummer systeem. De koppeling is nu gemaakt door een vergelijking van de bewoners in 1929 en 1932. Iets beters is er niet, maar foutloos zal deze manier van werken zeker niet zijn.
Straatnamen
Wellicht wilt u dan tenslotte nog weten waar uw straatnaam vandaan komt en wanneer de gemeenteraad die heeft vastgesteld. Daarover heeft Dr. F.C.J. Ketelaar in de Harener Historische Reeks een leuk boekje geschreven: ‘Driften, stegen, lanen – Straatnamen in Haren’ (1990 met aanvulling 2005). En als u de website van Old Go raadpleegt, vindt u daar ook het formulier om u aan te melden als lid. Blijft u altijd op de hoogte van de Harener Historie.
De columns ‘Harener Historie’ worden geschreven door Eppo van Koldam. De eerste 78 columns zijn verschenen in het Harener Weekblad. De serie is per 1 april 2020 voortgezet op www.oldgo.nl. Deze column is eerder gepubliceerd in het Harener Weekblad op 18 december 2019.