Wat maakt de jaren ‘20 en ‘30 woningen zo aantrekkelijk. Waarom willen mensen graag “buiten wonen” in deze vrijstaande en twee-onder-één-kap huizen in tuindorpen zoals Haren.
Tot ver in de 19e eeuw was buiten wonen alleen weggelegd voor welgestelden in buitenhuizen zoals Huis te Hemmen, Huis te Glimmen, De Middelhorst, Huis Voorvelt. Na de Eerste Wereldoorlog is buiten wonen niet meer zo exclusief, het is ook haalbaar voor de gegoede middenklasse. Zakenlieden en stad-Groningers die ondanks de crisis een flinke cent te besteden hadden, rentenierende boeren van het Hogeland, oud-Indiëgangers. Door de stijgende welvaart bij deze groep, de beschikbaarheid van goedkope grond en verbeterd openbaar vervoer vestigen de mensen zich op gebieden met zandgrond, dicht bij de stad, op ruime kavels, in een groene rustige gezonde omgeving.
Maar hoe is het te verklaren er dat tijdens deze crisisjaren zoveel degelijke woningen zijn gebouwd. De mensen die werkloos zijn worden hard getroffen maar van de mensen met hogere beroepen zit slechts 7% zonder werk. Hun welvaart daalt niet, hun koopkracht blijft op peil door de lage lonen, de lage rente en de dalende prijzen van consumptieartikelen. Zij kunnen de bouw van een huis wel bekostigen en beleggen vaak in (een kleine serie) huizen. Het particulier initiatief brengt met zich mee dat elk huis uniek is met een eigen karakter, er ontstaat een enorme variëteit aan huizen. Het bouwen wordt goedkoper doordat de bouwkosten en de kosten van bouwmaterialen lager worden. Kozijnen worden gemaakt in timmerfabrieken en niet meer op de bouwplaats. Ook worden meer woningen tegelijkertijd gebouwd. Door de lage lonen kan er degelijk gebouwd worden. Tussen 1919 en 1923 daalde de gemiddelde bouwkostprijs van ongeveer 7000 gulden naar 4000 gulden. Woningen rijk aan details: glas-in-lood, brede dak overstekken, prachtige baksteenarchitectuur, erkers. En ook bijzondere raamvormen, steile pan gedekte zadeldaken, kamer-en-suite, kelders, paneeldeuren. Meer licht, meer lucht, meer ruimte is het devies.
Waarom zijn deze woningen in Haren ook nu nog populair. De huidige bewoners waarderen de gevarieerdheid, de eigenheid, de degelijke bouw, de rustige omgeving, de ligging en de goede voorzieningen. Er is niets veranderd eigenlijk!
Hermien Noordhoff voor de Harense Historische Vereniging Old Go
Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant augustus 2020