In een ver hoekje van de oude marke Onnen werd tussen 1920 en 1925 het tuindorp Onnen gebouwd. De spoorwegen richtten voor de huisvesting van de werknemers van het rangeerterrein de woningstichting Onnen op. Het personeel kwam van elders. Het was de tijd van de stoomtreinen er was veel meer personeel nodig dan nu: machinisten, stokers, remmers. Het goederenvervoer, vooral van landbouwproducten groeide toen sterk.
De spoorwegen voelden zich verantwoordelijk voor de huisvesting van hun werknemers, in een vriendelijke groene omgeving waar rijk en arm door elkaar wonen en in harmonie samenleven, de gedachte achter een tuindorp. Zo gemengd was het overigens niet. Management, middenkader en lager personeel hadden elk een eigen woningtype, in aparte straten.
De oprichting van de openbare Tuindorpschool leidde ertoe dat de openbare school in Onnen moest sluiten. In het dorp kwamen een badhuis, een buurthuis en vier winkels: een groente- annex viswinkel, een slagerij, een manufacturenwinkel. De kruidenier met brooddepot was een filiaal van de coöperatieve Productie- en Verbruikersvereniging De Toekomst uit Groningen, met o.a. een vestiging in de Oosterparkwijk. De Toekomst maakte deel uit van een veel bredere, landelijke en zelfs internationale coöperatieve beweging, die nauw verbonden was met de socialistische beweging. Voor het overwegend agrarische Haren, maar vooral voor het christelijke Onnen moet dit een vreemde wereld geweest zijn, daar aan de andere kant van het spoor. De winkel heeft maar kort bestaan: geopend in 1925, gesloten in 1934 toen de klandizie terugliep omdat het landbouwproduct verminderde, het rangeerterrein grotendeels gesloten en het personeel overplaatst werd. Het terrein bleef eigendom van de spoorwegen die hier in 1985 de lijnwerkplaats Onnen openden.
Was de woningstichting Onnen bedoeld voor spoorwegpersoneel, gaandeweg werkten steeds minder bewoners bij de NS en waren veel woningen privébezit. In 1958 werd de stichting opgeheven. Van het overgebleven geld werd een café aangekocht en verbouwd tot buurtcentrum Mellenshorst. Het oude Tuindorp lag ver van de dorpskern van Haren. Met de bouw van Oosterhaar werd het de bebouwde kom ingetrokken.
Ingrid Smit voor de Harense Historische Vereniging Old Go
Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant oktober 2020