Een totaal verwoest dorp in Limburg. De Limburgse Peelgemeente Meijel, tegenwoordig onderdeel van de gemeente Peel en Maas, lag van september 1944 tot de bevrijding van Limburg in november 1944, in de frontlinie van de gevechten tussen Duitse en geallieerde troepen. In die twee maanden werd een kwart van de gebouwen totaal verwoest, nog een kwart zeer zwaar beschadigd en alle overige gebouwen lichter beschadigd. Geen enkel gebouw in Meijel kwam er ongeschonden vanaf. De meeste inwoners waren hun halve of hele inboedel kwijt. Aan materialen was niet te komen. Net als de omringende gemeenten deed Meijel na de capitulatie een beroep op de hulpverlenings-instanties Hulp Actie Rode Kruis (H.A.R.K.), het Nederlands Volks Herstel (NVH) en de Unie van Vrouwelijke Vrijwilligers (UVV).
De Harener afdelingen van NVH en UVV adopteerden begin oktober 1945 de gemeente Meijel. In Haren werd een inzamelingsactie gehouden, die drie schepen en vier vrachtwagens vol meubelen, linnengoed, kleding, gereedschappen en speelgoed opleverde. De kerken, de plaatselijke middenstand en de plaatselijke media ondersteunden het initiatief krachtig. Heel Haren deed feitelijk mee. Onder leiding van gemeentearchitect U. Nieuwenhuis vertrokken tweemaal zo’n vijftien Harener ambachtslieden voor enkele weken naar Limburg om daadwerkelijk te helpen met de wederopbouw. Begin november ging een delegatie van de UVV naar Meijel om te assisteren bij de verdeling van de hulpgoederen.
De thans negentigjarige Jan Gerrit Eisses werkte in 1945 bij aannemer Venema in Glimmen. Eisses: “Er stond een oproep van de gemeente Haren, waarin gevraagd werd om vaklui op allerlei gebied die in Limburg wilden helpen de huizen weer enigszins bewoonbaar te maken. Ik stelde Jan Venema, de jongste broer van de aannemer, voor ons te melden. De baas zat zelf in de gemeenteraad; hij vond het een goed idee.
Op een maandagochtend kwamen wij bijeen in de school in de Kerkstraat. Om negen uur zouden we vertrekken. Maar tussen de middag was er nog geen vervoer. Jan en ik zijn toen nog gauw snert gaan eten bij mijn ouders, die een schoenenwinkel hadden aan de Rijksstraatweg. Om twee uur ’s middags kwam er een Canadese militaire vrachtwagen voorrijden. We zaten op bankjes in de vrachtwagen. Een tweede vrachtwagen, vol bouwmaterialen, dekkleden en ladders, ging ook mee. De rit kende veel oponthoud en hoe zuidelijker we kwamen, hoe meer het tot ons doordrong dat wij er in Haren nog goed vanaf waren gekomen. Langs de wegen in Brabant stonden groene muren van munitiekisten en overal was oorlogsschade. Het was middernacht en pikdonker toen we arriveerden in Meijel. We werden ondergebracht in een restaurant, maar daar zat geen raam of deur meer in. Dat werd de eerste klus, midden in de nacht. De volgende dag liepen we het dorp in: geen huis was zonder schade, de kerk lag in puin, het was verschrikkelijk. We gingen meteen aan de slag: een huis waar de achtergevel uit geslagen was met dekkleden afdichten. Kogelgaten repareren met meegebrachte bakstenen. De stenen kleurden niet altijd.”
Twee weken werkten de Harener vaklui van ’s ochtends tot ’s avonds. Op zondag woonden zij de katholieke kerkdienst bij: in de openlucht, want de kerk was onbruikbaar. Onder de inwoners was veel zorg en verdriet waarneembaar. Alleen de jongelui van Meijel zochten plezier en vertier. De Harener jongemannen werden mee uit genodigd naar een naburig dorp. Daar bleek het de gewoonte te proberen een meisje uit een ander dorp te versieren en daartoe met elkaar op de vuist te gaan. Vechten om een meisje, daar wilden de noordelingen niet aan mee doen en zij waren die avond weer vroeg thuis. Kort voor hun vertrek werden de Hareners gevraagd een herdenkingsboom te planten op het marktplein.
Meijel heeft de hulp van de Harense bevolking bijzonder gewaardeerd. In de plaatselijke krant werd elke week uiting gegeven aan de dankbaarheid. De dorpelingen die nog een dak boven het hoofd hadden, boden de Hareners spontaan onderdak. De schooljeugd van Meijel toonde zich bijzonder ingenomen met de giften van hun ‘Harense vriendjes en vriendinnetjes’, uitgereikt door de dames van de UVV. Een kerkelijk bericht: “Geen schoner stoet heeft er ooit getrokken van Noord naar Zuid als deze, als Parade der Naastenliefde. Haren in Groningen helpt Meijel in woningen. Moge God het hen vergelden ten volle... wij zullen onzen dank slechts stamelen kunnen.” Een krantenbericht meldde dat de mensen in Haren het geschonken gereedschap eerst hadden laten slijpen en schoonmaken, zodat het piekfijn in orde was. “Dat is de stijl van Haren, lezers!”.
Begeleider Nieuwenhuis schreef wekelijks een bericht over de werkzaamheden en bij het vertrek, tien november, een dankwoord. De hulpactie bracht vele blijvende vriendschapsbanden. De plaatselijke tandarts maakte voor elke Harener hulpverlener een asbak met een afbeelding van St. Nicolaas en de tekst: ‘Haren hielp Meijel’. Eisses heeft de asbak nog. Eind jaren negentig reisde Jan Gerrit Eisses met vrouw en zoon naar Meijel om zijn gezin te laten zien waar hij in 1945 geweest was. Het restaurant, waar de Hareners gelogeerd hadden, bestond nog steeds. Toen de jonge vrouw achter de bar hoorde, waar Eisses vandaan kwam, belde zij ogenblikkelijk naar het gemeentehuis. Twee heren van het gemeentebestuur spoedden zich naar het restaurant en zij bezorgden de familie een onvergetelijke dag: een rondleiding, bezoek aan het herinneringsmuseum, vrij eten en drinken en een stapel boeken mee naar huis.
Wat jammer was: de herdenkingsboom bleek bij een renovatie van het marktplein gesneuveld!
Wil Legemaat voor de Harense Historische Vereniging Old Go
Dit artikel is gepubliceerd in Haren dé Krant 2010