In de nieuwbouw aan de Torenlaan zit een tegeltableau ingemetseld, ter herinnering aan de arbeiderswoningen die hier tussen 1950 en 1952 gebouwd zijn in het kader van het Duizendwoningenplan. In de oorlog was weinig gebouwd en veel verwoest, er heerste woningnood, vele jonggehuwden woonden in bij ouders of anderen. Burgemeester Ottevangers van Ulrum bedacht een plan om door uniforme bouw van arbeiderswoningen in diverse Groninger gemeenten in hoog tempo hier iets aan te doen.

Er deden uiteindelijk 31 gemeenten mee, met in totaal 1165 ongeveer identieke woningen. In principe blokken van 6, minimaal 3 blokken per bouwplaats zodat de vaste ploeg bouwvakkers stevig door kon werken. Er werd tempo gemaakt: het ministerie gaf toestemming in juli 1950, in oktober werd de eerste steen gelegd (Ulrum), in mei 1952 de duizendste woning opgeleverd (Hoogkerk). Haren kreeg 42 woningen toegewezen, 24 in de Torenlaan en 16 in de Tuindorpweg.

Een vaste ploeg bouwvakkers trok de provincie door. De plaatselijke aannemers stonden buitenspel, die waren daar uiteraard niet blij mee.

De woningen worden omschreven als zeer ruim, met een woonkamer van 18 m2, een eetkeuken van 8, een schuurtje, twee kleine en één grote slaapkamer (waar behalve een groot bed ook een wieg in paste), een wc en een badcel met douche en vaste wastafel, een grote luxe in een tijd waarin menig  dorp geen waterleiding of riolering had.

In alle gemeenten werd bij het eerste blok een tegeltableau van Anno Smith ingemetseld, met daarop de wapens van alle deelnemende gemeenten, met groot het wapen van de gemeente waar de huizen stonden. De huizen voldoen niet meer aan eisen en zijn meestal afgebroken, de tableaus zijn meestal bewaard gebleven en in nieuwbouw ingemetseld.

Ingrid Smit

Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant februari 2024

De foto is van de renovatie van de huizen aan de Tuindorpweg in 1979.

Veel van de 3500 exemplaren van het stickerboek ‘Historisch Haren in beeld’ geschreven door Old Go zijn inmiddels voorzien van de 216 genummerde gespaarde stickers.

Hoofdstuk 3 (sticker 24 t/m 29) gaat over Tuindorp, gebouwd tussen 1917 en 1925.  Om de werknemers van het nieuw aangelegde rangeerterrein tussen Haren en Onnen te huisvesten. Het waren 127 huizen, 4 winkels en een school in totaal 132 gebouwen die alleen huisnummers kregen: Tuindorp 1 (eerst gebouwde huis) t/m 132 (laatst gebouwde huis). De nummering liep kriskras door de wijk. De huidige straatnamen Tuindorpweg, Blekenweg, Spoorlaan, Vijverpad, Mezenlaan, Lijsterweg en Middenpad zijn pas in 1951 ingevoerd.

Het hogere personeel woonde in twee-onder-één kap woningen, machinisten woonden aan de Mezenlaan en het Middenpad, rangeerders aan de Blekenweg en de Tuindorpweg. De huur was in het begin 3,74 tot  4,75 gulden per week, de huurprijs was afhankelijk van wel of geen schuurtje, en werd wekelijks geïnd.

Op de foto van 1950 van de Mezenlaan twee schuurtjes met daartussen een muurtje met zitbanken en een poort in het midden. Alleen het schuurtje rechts bestaat nog. Er zijn ook twee-onder-één-kap schuurtjes die horen bij de twee-onder-één-kap woningen; van één schuurtje staat er nog maar de helft. Tijdens een storm in de Tweede Wereldoorlog heeft een omgewaaide boom de andere helft verwoest, alleen een knik in de erfscheiding herinnert er nog aan.

Aan het begin van de Tuindorpweg stonden vroeger twee stenen muren van dezelfde kenmerkende donkerrode en gesinterde stenen waarmee ook de oorspronkelijke huizen gebouwd zijn. Helaas zijn de muren verdwenen.
Het verhaal gaat dat deze muren een soort ouderwetse ‘hangplek’ voor jongeren waren, evenals de bank bij de Tuindorpvijver aan het Vijverpad. Een heel markant punt in de Tuindorp was het seinwachtershuis bij de spoorwegovergang Onnerweg-Tuindorpweg, beter bekend als Post-T. Dit is afgebroken na de automatisering van de overwegen; helaas is het geen gemeentelijk monument geworden.

In 1990 is  ‘Van Tuindorp tot Oosterhaar’ uitgegeven, een mooi boek met foto’s en verhalen ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van buurtvereniging ‘Ons Belang’. Het boek soms nog antiquarisch te verkrijgen.

Gertjan Hakkaart 

Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant januari 2024

Hoe ontwikkelde het dorp Glimmen zich in de loop der eeuwen nadat het ontstond rond de
huidige Brinkweg? Uitbreiding ging "in het dorpje" en "buurtschap" naar het noordoosten.

Na de eerste sociale woningbouw aan de Dennenlaan met de ondertussen afgebroken
duplexwoningen kwam in de vijftiger jaren, in opdracht van de toenmalige gemeente Haren,
een ontwerp voor een nieuwe wijk van Bureau voor Architectuur en Stedebouw, Delft.
De eerste bouw uit dit plan betrof Woningwetwoningen met een "gemeenschappelijke
groenstrook" aan het eind van de Nieuwe Schoolweg en bij het spoor met een "eenvoudig
woonwegje". Deze kreeg de naam Brempad; langs het spoor stond brem.

Ook bevatte het ambitieuze plan de aanleg van een wijk op de landerijen achter de woningen
aan de Oude Schoolweg, Nieuwe Schoolweg, Rijksstraatweg en Parallelweg. In het noorden
sociale woningbouw en naar het zuiden toe grotere huizen met - op aandringen van de
Glimmense wethouder Jan Vroom en het bureau - een "royaal villadorp-karakter".

De grond was meestal in bezit van de huiseigenaren aan de Rijksstraatweg en in gebruik als
weiland of akkers. Deze percelen reikten tot aan de tuinen van de eigenaren aan de westkant
van de Parallelweg. Het verwerven van de grond liep op één na gesmeerd.
Veehouder en eigenaar van Rijksstraatweg 104 moest tegen zijn zin bijna al zijn land afstaan.
De gemeente heeft toen zijn grond onteigend met bekrachtiging door de koningin "in het
belang van de woningbouw". De boerderij, achterstevoren, met de werkkant en mestbult aan
de Rijksstraatweg is afgebroken in begin zestiger jaren.
De ijsbaan moest verdwijnen voor de aanleg van de Meidoornlaan. 

De straten in Glimmen kregen namen van "in het landschap thuishorende bomen en struiken". 

De Eikenweg zou eerst de Beukenlaan heten, maar omdat er eiken stonden werd het
Eikenweg. Aan de Beukenlaan, geasfalteerd in 1964, zijn in de zestiger jaren beuken gepland
op de Boomplantdag door kinderen van de lagere school.
De Lindelaan zou doorgetrokken worden naar de Rijksstraatweg, maar deze verlenging is
nooit gerealiseerd.

Foto: uit de zestiger jaren is gemaakt vanuit de tuin van de familie Smid, Rijksstraatweg 64, in de verte de kerk en de school, nu Beuken- en Lindelaan.

Henk Bakker 

Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant december 2023

Gebruik gemaakt van Delpher, Groninger Archieven.

Kort geleden vroeg ‘onze huisschrijver’ Bart Flikkema, of wij als we dan toch misschien richting Maulbronn zouden gaan in onze vakantie, wij daar dan twee exemplaren van zijn boekje over Abt Boyng wilden afleveren. Maar natuurlijk, en aldus geschiedde.

Wat is hier aan de hand (geweest)?
Trouwe volgers van Yesse weten dat er een boekje (Esser Miniatuurtje no. 10) over genoemde abt is verschenen. Hij heeft een belangrijke rol gespeeld in de noordelijke kloosterwereld rond 1420. In de periode daarvoor dwaalden vele kloosters af van de door hen na te leven kloosterregel. Ook Yesse liep mee in dit patroon, net als toezichthouder klooster Aduard. Kortom, er moest iets gebeuren.

Abt Boyng werd door het ‘oerklooster’ van de cisterciënzer orde, Cîteaux, aangesteld om de afgedwaalde kloosters weer tot de orde te roepen. Dat kon niet zonder hervorming, en die werd gevonden in het klooster Sibculo, nabij Hardenberg, ontstaan vanuit de Moderne Devotie. Geert Grote, de Deventer stichter van deze beweging, zocht naar een geloofsbeleving die dichter bij burgers stond. Zij moesten daarom kunnen leren lezen en schrijven en de preken van de priesters zouden in de volkstaal gehouden moeten worden. Zo sloot Yesse zich, op aangeven van Abt Boyng van het klooster Menterne bij Termunten, in 1423 aan bij de zogeheten Colligatie van Sibculo.

Op een van zijn reizen naar Rome, stierf deze abt onverwacht. Hij werd naar het klooster Maulbronn gebracht, waar hij werd begraven. Bart nam dit op in zijn boekje, nadat dat hij Maulbronn bezocht en het graf gevonden had, dus hoe leuk zou het zijn dit klooster zijn boekje aan te bieden?

Antwoord: Heel erg leuk!
De gids aan wie wij het boekje overhandigden, wist niet wat ze zag, hoorde en las. Ze kende het graf niet, het werd samen met de groep opgezocht. Ze las iets voor, liet de foto van de grafsteen zien en was perplex toen het boekje ook al melding maakte van een recent speciaal door Maulbronn uitgegeven munt. Ze gaat het haar collega’s vertellen, de archivaris en iemand die al lang van plan was om de grafstenen in de clausuurgang te beschrijven. Dat bleef erbij, maar nu heeft hij een start zomaar in de schoot geworpen gekregen. En dat allemaal uit Yesse!

Annemiek Bos 
Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant november 2023