‘Lang geleden’, maar nog levend in de herinnering van nu levende mensen waaronder ikzelf, was Essen een ‘boerengehucht’. Dit mag wat negatief klinken, maar zo werd er in die tijd door velen naar gekeken. Boeren en tuinders vormden het leeuwendeel van de bewoners. Een achtergebleven gebiedje in het welvarende Haren, waar toentertijd geen mens naar toe wilde. In de 50-er jaren had men nog geen toiletten met waterspoeling en waren de pompen nog in gebruik. De koeien werden met de hand gemolken, bijna iedereen had wel kippen, een hond, een of twee geiten, een bleekveldje…  Vrouwen werden aangesproken met ‘vrouw’ en de mans achternaam, en dat vond men heel gewoon.

 

Op zich was dit niet uniek. Maar Essen was voor het gevoel van de inwoners een vergeten gebied, waar misschien wel daardoor vooral het gevoel van saamhorigheid overheerste. Vooral hooien, toen zo weers- en daarmee tijdsgebonden, werd veel samengedaan. Iedereen die kon hielp mee, aan het eind wachtte de borrel natuurlijk. Behalve dat, iedereen die hulp nodig had deed nooit vergeefs een beroep op de buren.

 

Hoe anders is dat nu! Aan alle kanten rukt de bebouwing op. De groene long van Haren is ondanks andere beloften meer volgebouwd dan ooit verwacht. Sportvelden liggen om de hoek, industrieterrein Duinkerkenstraat en verder zuidwaarts richting Essen vormen al jaren een lelijk uitzicht. Het opstelterrein verkleint opnieuw de ruimte, hoewel het wandelpark velen uit de omgeving van Haren en Helpman een plezierige wandeling in de buurt biedt. Essen verliest haar eigenheid en rust. Nu Haren gemeente Groningen is geworden en het noorden zichzelf enorme bouwambities wil opleggen neemt bij veel bewoners de onzekerheid over verdere insluiting toe. 

Essen, hoe verder?  

 

Annemiek Bos voor de Harense Historische Vereniging Old Go

Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant mei 2021.

De Veenweg is in 1862 aangelegd, als verbinding met Paterswolde, een dijk in het laagveengebied tussen Hoornsediep en Eelderdiep. Dit gebied staat op een kaart als 'slecht hooiland' met een paar turfgaten en enkele verspreide boerderijen. Het land zal 's winters goeddeels onder water gestaan hebben, de naam Ónlandse Dijk geeft aan dat het noch land, noch water, maar een soort moeras was. Een moeizaam bestaan, het klooster Maria ten Hoorn, naamgever van de wijk Corpus den Hoorn, kon het niet volhouden.

 

Na aanleg van de dijk ontstond hier enige bewoning, sinds 1910 wordt de huidige Veenweg aangeduid als Halfweg, soms als Eelderwolde I. Er ontstond in een uithoek van Haren een levendige buurtschap met een bakker, een smid en een café. Geen school, de kinderen gingen naar Groningen. Haren lag aan de overkant van het Noord-Willemskanaal, een lange weg via de Hoornsedijk die 's winters slecht begaanbaar was. Op de plaats van de huidige voetpaden liep een sloot, met bruggetjes naar de huizen die allemaal op huiswierden gebouwd waren. Enkele van de wierden zijn nog te zien maar de meeste voortuinen zijn opgehoogd. Aan de zijkant is vaak hoogteverschil te zien, de achtertuinen liggen tot een meter lager dan de voortuinen.  De weg loopt schuin door de toen bestaande percelen; ook dat is te zien, vooral aan de oostzijde: de perceelsgrens staat het eerste stuk dwars op de Veenweg, maar na een paar meter maken sloten en heggen een knik.

 

In 1915 annexeerde de stad het dorp Helpman, evenals een groot gedeelte van kadastraal Helpman, maar dit stuk bleef Haren, tot 1969. Toen knabbelde de stad ook dit stukje eraf. Voor de bewoners had dat het voordeel dat er riolering werd aangelegd, voor die tijd moest men het doen met de beerput. Ook dat is nog merkbaar, soms zijn er nog resten van die put aanwezig, bij de oudere huizen zit het toilet niet bij de voordeur maar achterin. Dat zal ooit een houten huisje of een aanbouwtje geweest zijn. Gek genoeg is er nog één adres aan de Veenweg tot nog steeds als adres Haren heeft, nr. 46, de Meerschapsboerderij.

 

Ingrid Smit voor de Harense Historische Vereniging Old Go

 Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant april 2021

Bij het zoeken naar gebouwen (woningen, winkels etc.) waarbij mijn vader, architect, betrokken was kwam ik een advertentie uit maart 1929 tegen, waarin de aanbesteding werd aangekondigd van de verbouwing van café E. Meijer aan de Rijksstraatweg. Natuurlijk vroeg ik me af welk café dat zou kunnen zijn. 

 

Gelukkig heeft Old Go op haar website ook adresboeken in de rubriek Bronbewerkingen staan en zo kwam ik er achter dat café Meijer gevestigd was aan de Rijksstraatweg A 366. Ook voor die uitdaging had Old Go een oplossing: een tabel huisnummering waarbij A 366, 158 bleek te zijn. Er was in het adresboek van 1929 zelfs een advertentie geplaatst van E. Meijer waarbij werd gesteld dat het ‘café t.o. de Meerweg gelegen’ was. Het was dus daarmee duidelijk dat het café Meijer nu het huidige restaurant YUGO of KING WAH is en een blik op de folder ervan bevestigde dat. Maar van een gunning of heropening van het café na de verbouwing bleek niets.  En zo belandde ik bij een nieuwe uitdaging: wat was er sinds de aankondiging gebeurd? 

 

Opnieuw werd Old Go geraadpleegd in de vorm van de secretaris, die bereid was in de bouwvergunningen te kijken of die aanvraag bij de gemeente Haren was ingediend, en dat bleek niet het geval.  Er was dus een plan gemaakt, en misschien een prijs bekend geworden en vervolgens werd het plan teruggetrokken. 

Wie was nu dhr E. Meijer? 

 

Roelof Meijer, caféhouder en rijtuigverhuurder huwde in 1891 met Stientje Kapma, het gezin bestond naast de ouders uit twee dochters en een zoon Egbert geboren in 1901. Deze was het die na het overlijden van zijn vader in december 1921 het café overnam. Hij deed niet alleen het café, maar was ook kapper, hij huwde in november 1921 te Gasselte met Lammechien Doedens. Misschien was de prijs voor de verbouwing te hoog en kon hij de financiering niet rond krijgen, want hij verkocht het café aan Jan Pama, kelner, die in 1929 getrouwd was met Geertruida Ammerman. 

 

Meijer richtte zich op het kappersvak en oefende dat uit aan de Rijksstraatweg 174, en overleed in 1940. Voor een verdere uitwerking van de familie Meijer kunt u kijken op het bevolkingsregister Haren, Gezinsstaten van 1830, ook op de site van Old Go onder Bronbewerkingen. Al met al een stukje geschiedenis uit een advertentie. 

 

Roelof van Wijk  voor de Harense Historische Vereniging Old Go

Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant maart 2021

W. Rutgers beschreef in 2012 veel vermakelijke anekdotes over de IJsvereniging in zijn boekje “IJstijd”. 

 

De IJsvereniging werd in 1892 opgericht. Doel was het samen beleven van de ijspret, met schaatswedstrijden en de prijsuitreiking met een gezellige avond in één van de cafés in Glimmen, de Punt of Harenermolen. In de eerste tien jaar waren er slechts vijf winters waarin geschaatst kon worden. Ook toen al weinig strenge winters! De contributie was 1 gulden per jaar, een dagloon voor een arbeider.

 

De eerste hardrijderij voor heren op de Drentse A was in 1893.  Eerste prijs: 25 gulden (3 weeklonen), tweede prijs: 10 gulden (een ruim weekloon). Prijzen voor de hardrijderij voor leden: een thermometer, een inktstel, een wekkerklokje en een tabaksdoos. Begin 1900 een hardrijderij voor alle arbeiders uit Glimmen en omstreken met als prijs spekpakketten van “een best vet varken”. In november 1901 bleek de kas op 5½ cent na leeg te zijn. Ook was er eens voor alle prijswinnaars een pond tabak en een kalender, aangeboden namens een tabaksfabriek in Groningen, directeur Liefting woonde in Glimmen. Het bestuur deed er een pijp bij en “de avond werd al dampend voortgezet tot diep in de nacht”.

 

Tijdens de algemene ledenvergaderingen werd vaak een paar schaatsen verloot. De gezellige feestavond voor de leden was, naast de schaatspret, een hoogtepunt in het jaar en toen er enkele jaren geen ijs lag werd contact gezocht met de Harddraverijvereniging om gezamenlijk een feestdag te organiseren. Dat werd in mei 1910 een zangconcours in een feesttent in Harenermolen. Tot in de twintiger jaren wordt er geschaatst waar maar ijs ligt: de Drentse A, het ondergelopen land ’t Hemrik, de vijver bij Voorveld, het Noord-Willemskanaal bij de Punt.

 

In 1927 is er na jaren van vergaderen en overleggen (ook toen al “polderen”) eindelijk een eigen ijsbaan midden in het dorp met elektrische verlichting die tijdens de strenge winter van 1929 gebruikt wordt voor alle vormen van ijspret zoals hardrijderijen, o.a. voor jongens tot 16 jaar met een rit van 13 seconden op de 125 meter, paarrijden, ringsteken, een rijderij met hindernissen en een spekrijderij.

 

Gertjan Hakkaart voor de Harense Historische Vereniging Old Go
 Dit artikel is gepubliceerd in Haren de Krant februari 2021